Gecenin sonunda göz kapaklarınız istemsizce ağırlaşıyor, ancak sabah olduğunda sanki hiç uyumamışsınız gibi yorgun kalkıyorsanız yalnız değilsiniz. Pek çok kişi, uykusunu almasına rağmen güne enerjisiz başlamaktan şikayet ediyor. Oysa sabaha dinç uyanmanın sırrı, sadece yatağa girmekte değil, akşamdan itibaren atılan bazı küçük adımlarda gizli. Her şey, geceye yaklaşırken vücudu uykuya hazırlamakla başlıyor. Gün boyu biriken zihinsel yorgunluğu boşaltmak, sindirimi yormayacak tercihler yapmak ve ekran ışığından uzaklaşmak, sabah enerjik bir zihinle uyanmanın temel taşlarını oluşturuyor. İşte, sabahları zinde kalkmak isteyenler için bilim destekli öneriler…
Yatmadan önce belirli bir rutin oluşturmak, vücuda ‘uyku zamanı yaklaştı’ sinyali gönderir. Ilık bir duş almak, loş ışıkta kitap okumak veya birkaç dakikalık nefes egzersizi yapmak hem sinir sistemini yatıştırır hem de gece uykusunun kalitesini artırır.
Akşam yemeğinden sonra ağır spor aktiviteleri yapmak, vücut ısısını artırarak uykuya dalmayı zorlaştırabilir. Aynı şekilde, geç saatte kafeinli içecekler tüketmek de uyku düzenini sekteye uğratır. Uyku öncesi hafif bir yürüyüş, hem sindirimi kolaylaştırır hem de bedeni uykuya hazır hale getirir.
Telefon, tablet, televizyon… Hepsi mavi ışık yayarak melatonin üretimini baskılar. Oysa kaliteli bir uyku için karanlık, sessiz ve serin bir ortam idealdir. Uyumadan en az bir saat önce ekranlara veda edin, odanızı havalandırın ve gerekirse göz bandı ya da kulak tıkacıyla derin bir uykuya geçişi kolaylaştırın.
Her insanın içsel bir ritmi vardır. Buna sirkadiyen ritim denir. Bu ritme uygun hareket etmek, sabahları dinç uyanmanın kilit noktalarındandır. Her gün aynı saatte yatmak ve aynı saatte uyanmak, bedenin biyolojik saatini dengede tutar. Hafta sonları dahil bu düzene sadık kalmak, jet lag etkisini ortadan kaldırır.
Yatakta telefonla oyalanmak ya da uyuyamadığınız halde yatakta kalmak, beyninizin yatağı uyumakla ilişkilendirmesini zorlaştırır. Uzmanlar, uyuyamıyorsanız 20 dakikayı geçmeden yataktan çıkıp başka bir odada loş ışıkta kitap okumanızı öneriyor.
Sabah kalkar kalkmaz yapılacak birkaç küçük eylem, güne etkili bir başlangıç yapmanızı sağlar. Güneş ışığına çıkmak, bir bardak ılık su içmek, yüzünüzü soğuk suyla yıkamak gibi alışkanlıklar, bedeni uyanma moduna alır. Kısa bir esneme hareketi bile kan dolaşımını hızlandırarak zihinsel berraklık kazandırır.
Bazı besinler doğal olarak melatonin üretimini destekler. Kiraz, muz, badem ve süt gibi besinler, uyku öncesi atıştırmalık olarak tercih edilebilir. Ağır ve yağlı yiyeceklerden ise uzak durmak gerekir, çünkü bu tür besinler sindirimi zorlaştırarak uykuyu bölebilir.