Anoreksiya nedir neden olur? Zayıflamak isterken canınıza kastetmeyin

Sosyal medya fenomeni Nihal Candan'ın, beslenme bozukluğu teşhisiyle hastaneye kaldırılması ve yoğun bakım önünden yaptığı paylaşımlar, özellikle kadınlarda sıkça görülen anoreksiya nervoza rahatsızlığını tekrar kamuoyunun dikkatine sundu.

Beslenme yetersizliği, aşırı beslenme, anksiyete ve depresyon gibi ciddi sorunlara yol açabilen bu yeme bozukluğu, dış görünüşe aşırı takıntı ve kilo almaktan duyulan yoğun endişe ile karakterize ediliyor.

ANOREKSİYA NERVOZA NEDİR?

Anoreksiya nervoza, bir bireyin kendi ideal kilosunun çok altında olmasına rağmen şişmanlamaktan ve kilo almaktan aşırı korkma, bu konuda aşırı duyarlı olma haliyle karakterize bir yeme bozukluğudur.

Bu kişilerde çarpık bir beden algısı vardır; yani normalden çok daha zayıf olsalar bile kendilerini kilolu olarak algılarlar. Bu durum, sadece ruhsal değil, aynı zamanda tıbbi açıdan da son derece tehlikeli ve yaşamı tehdit edici boyutlara ulaşabilen ciddi bir psikiyatrik bozukluktur.

ANOREKSİYA NERVOZA NEDEN ORTAYA ÇIKAR?

Anoreksiya nervozanın ortaya çıkış nedenleri henüz tam olarak netleşmemiştir. Ancak, genetik yatkınlık, diğer psikiyatrik rahatsızlıklarda olduğu gibi bu rahatsızlıkta da önemli bir etken olabilmektedir. Şizofreni, depresyon, bipolar bozukluk gibi ciddi psikiyatrik rahatsızlıkları bulunan kişilerin birinci derece akrabalarında anoreksiya nervoza görülme sıklığının artabileceğini belirtiliyor.

Anoreksiya nervozalı bireylerin genellikle belirli kişilik özellikleri taşıdığı gözlemlenmiştir. Bu kişiler çoğunlukla mükemmeliyetçi, hayata "ya hep ya hiç" perspektifinden bakan, utangaç, çekingen, takıntılı, kendini göstermeyi pek sevmeyen ve duygularını ifade etmek yerine içe atmayı tercih eden bir karakter yapısına sahiptirler.

Ayrıca, beslenme konusunda yanlış yönlendirilmiş, bedenleri ve kiloları hakkında aşırı eleştirel yaklaşımlara maruz kalmış, ebeveynleriyle özellikle anneleriyle sağlıklı bir bağlanma geliştirememiş ve çocukluk çağı travmalarına, özellikle cinsel travmalara maruz kalmış kişilerde daha sık görülebilmektedir.

Genetik yatkınlık ve olumsuz çocukluk çağı yaşantılarına ek olarak, modanın yanlış yönlendirmesi, kilo ve diyet konusunun, beden görünümünün film, dizi ve birçok sosyal mecrada gerçeğe uymayan ve çarpık bir şekilde gündeme getirilmesi bu rahatsızlığı tetikleyebilmektedir.

ANOREKSİYA NERVOZA ÖLÜMCÜL MÜDÜR?

Anoreksiya nervozanın çok tehlikeli, hayati öneme sahip bir psikiyatrik rahatsızlık olduğunu vurgulanıyor. Başlangıçta psikiyatrik bir rahatsızlık olarak başlasa da, zamanla çok şiddetli bir tıbbi duruma dönüşebilir.

Bu nedenle, eğer kişi vücut ağırlığının yüzde otuzdan fazlasını kaybetmişse, yemeyi reddeder hale gelmişse ve hayati bir tehlike söz konusuysa, mutlaka hastaneye yatırılarak tedavi edilmesi gerekmektedir. Çünkü anoreksiya nervozalı kişiler, yaşadıkları durumun bir psikiyatrik bozukluk olduğunu genellikle kabul etmezler ve hastalıkları hakkında içgörüleri yoktur.

Dışarıdan destek vermek ve kişiyi ikna etmek mümkün olsa da bu süreç çok uzun sürebilir. Bu yüzden tıbbi bir tehlike söz konusu olduğunda, ikna ve içgörü gelişim sürecinin hastane ortamında, sıkı bir gözetim altında gerçekleştirilmesi şarttır.

Tedavi, psikiyatr, psikolog, diyetisyen, dahiliye, endokrinoloji ve gastroenteroloji doktorlarının da içinde bulunduğu çok disiplinli bir ekiple yürütülmelidir. Kişi, çarpık düşünceyi düzeltmeye yönelik antipsikotikler, depresyon ve anksiyete için antidepresanlar, anksiyolitikler ve dürtü kontrolü için duygu düzenleyici ilaçlarla stabilize edilmelidir.

Çok şiddetli ve hayati risk taşıyan vakalarda, tıbbi onay alındıktan sonra Elektrokonvülsif Terapi (EKT) de tedaviye eklenebilir. EKT'nin hızlı etki gücüyle bazı durumlarda bu kişiler için hayat kurtarıcı olabildiği belirtilmektedir.

Hastane ortamında sıkı bir takip ve gözlem altında, farkındalığı artırmak, içgörü geliştirmek ve arka planda var olan travmaları tespit edip üzerine çalışmak için yoğun psikoterapi programı da uygulanmalıdır.

Bu bütüncül yaklaşımla, anoreksiyalı kişiler belli bir süre sonra toparlayabilmekte ve terapiye dışarıdan devam edebilecek duruma gelebilmektedirler. Ancak anoreksiya tedavisi, süreklilik ve sabır isteyen uzun bir süreçtir.