İnce kahverengi kabuğunun ardına sakladığı canlı yeşil rengi ve ferah ekşili tadıyla kivi, son otuz yılda Türkiye meyve pazarının yıldız yükselen türlerinden biri oldu. Akdeniz ile Karadeniz iklim kuşağının kesiştiği mikroklimalarda hızla uyum sağlayan bu tırmanıcı asma, serin yaz ve yumuşak kış dengesini bulduğunda bol aromalı meyveler sunuyor. Peki kivi nerede yetişir, hasat hangi aylara denk gelir ve toplanan meyve en iyi nasıl saklanır?
Girişte netleşmesi gereken ilk konu, kivinin botanik olarak ağaç değil, sarmaşık formunda odunsu bir asma olduğudur. Actinidia deliciosa türü, serpantin gövdesini istediği yönde kollar halinde uzatabilen, pergola veya tel sistemleriyle destek isteyen bir bitki. Yılda metrelerce sürgün veren bu asma, ilkbaharda beyaz çiçeklerini açıp arıların polen dansıyla meyve tutumuna başlar. Çiçeklenme döneminde gece ısısı 10 °C’nin altına düşmez, yaz boyunca 26 °C’yi geçmeyen serin rüzgârlar yapraklarda fotosentezi zirveye taşır. Sonbahara yaklaştıkça meyve içindeki şeker derinleşir, kabuk altındaki minik siyah tohumlar tam olgunluğa erişir. Üreticiler, optimum şeker-asit oranını refraktometre ile ölçerek hasat zamanını belirler; böylece raf ömrü uzayan, aroması yoğun meyveler pazara ulaşır.
Kivinin anavatanı Yeni Zelanda olsa da bugün dünya lideri Çin’dir; onu İtalya ve Yeni Zelanda takip eder. Türkiye özelinde kivi hangi illerde yetişir dendiğinde, Yalova ve Rize başı çeker. Yalova’daki Çınarcık-Bursa hattı ılıman kışları ve deniz nemiyle kök çürümesi riskini düşürürken, Rize’nin Pazar ilçesi yağışlı yazları sayesinde meyve iriliğini büyütür. Son yıllarda Sakarya, Düzce, Ordu ve Artvin kıyı kuşağında da kapama bahçeler hızla artıyor. Ege’de İzmir-Seferihisar ve Aydın-Kuşadası mikrokliması serin yayla rüzgârlarıyla potansiyel vadediyor; ancak yaz sıcaklarının 35 °C’yi aştığı iç kesimlerde verim düşüyor.
Türkiye’de kivi çiçeklenmesi mayıs ortasına rastlar, meyveler eylül sonundan kasım başına kadar dalda olgunlaşır. Kivi hangi mevsimde yetişir sorusunun çatı cevabı “sonbahar hasatlı”dır; ancak serin kıyı kuşağında hasat aralık başına, ılıman bölgelerde ekim ayı ortasına denk gelir. Kış soğuklarına +2 °C’den düşük daldaki meyve duyarlı olduğu için hasat geciktirilmez. Fidan dikiminden üçüncü yıl sonra ilk meyve görülür, altıncı yılda ağaç başı 30–40 kg ürün vermeye başlar.
•Fidan Dikimi: Şubat sonu–mart başı, 5 × 4 m dikim aralığı; dişi:erkek oranı 7:1.
•Toprak İsteği: Hafif asit pH 5,5–6,5; yüksek organik madde, iyi drenaj.
•Sulama: Damlama sistemiyle yazın haftada iki, toplam 600–700 mm su; çiçeklenme döneminde stres yok.
•Gübreleme: İlkbaharda azot, meyve büyümede potasyum; yaprak analiziyle çinko ve bor yaprak spreyi.
•Budama: Kışın sarmaşık kolları seyreltme; yazın uç alma ile güneşlenme dengesi.
•Zararlı Mücadelesi: Botrytis küllemesi riskine karşı hava sirkülasyonu, kahverengi böcek kabuğuna karşı feromon tuzak.
Serin yaz, ılıman kış; yıllık 1 000–1 200 mm yağış; don riski düşük; yaz ortası sıcaklığı 30 °C’nin üstüne nadiren çıkan bölgeler ideal. Gece-gündüz sıcaklık farkı yüksek olduğunda meyve aroması ve C vitamini oranı artar.
Hasat edilen meyve, 0 °C’de %90 nemli soğuk depoda altı aya kadar tazeliğini korur. Ev ortamında olgunlaşmamış kivi, kâğıt torbada elma veya muzla birlikte oda sıcaklığında 3–5 günde yumuşar; olgun meyve buzdolabında bir hafta dayanır. Dilimlenen kivi üzerine limon suyu sürülüp streçle kaplanırsa kahverengileşme gecikir.
Google Play
App Store
Haberi Paylaş
18:00
İLGİLİ HABERLER
YORUM YAZ