Tavuklar, dinozorların modern mirasçıları olarak, insanoğluna çeşitli faydalar sağlamaktadır. Yumurta ve beyaz et kaynağı olan tavuklar, aynı zamanda zararlı böcekleri yiyerek tarlalara yardımcı olur. Ülkemizde yaygın olan tavuk besiciliği, dünya genelinde 20 milyarı aşkın tavuğun varlığına işaret eder.
Yer yüzünün çeşitli noktalarında çoğunlukla gıda ürünü olarak tüketilen tavuk, sülüngiller familyasının bir üyesidir. Irklarına göre çeşitlilik gösteren tavukların çoğunlukla beyaz etinden ve sütünden yararlanılır. Fakat bazı en pahalı tavuk cinsleri yalnızca ticari amaçla da kullanılabilir.
İdeal boy olarak gösterilen orta boy tavuklardan Sultan tavuğunun minyatür bir cinsi daha bulunur. Dünya üzerinde sık rastlanan bir tavuk ırkı değildir. Genellikle süs tavuğu olarak bilinir. Büyük çoğunlukla beyaz renklere sahiptirler. Sultan Tavuğunun en belirgin özelliklerinin başında kafalarının üzerinde tepeler ve gagalarının alt kısmında ise sakalları bulunmasıdır.
Paçalı ayaklara sahiptir ve 5 adet tırnakları vardır. Adaptasyonu oldukça kolay olan Sultan tavuğu 365 gün içerisinde 65-80 arasında yumurta üretir. Oldukça sakin bir tavuk cinsi oldukları için kapalı ortamlarda bakılabilirler.
Brahma tavuk ırkı, standart Asya tipi tavuk çeşitlerinin en güzel örneklerinden birisidir. Muadillerine göre oldukça iri yapılı bir bedene sahiptir. Bu da onları büyük tavuk cinsleri içerisinde listenin en üst sıralarına taşır. Büyük ve cüsseli bir tavuk olmasına karşın sakin bir karaktere sahiptir. Neredeyse dünyanın her türlü bölgesinde yetiştirilebilir. Gaga yapısının sağlam olması, büyük cüssesi sık sık hastalanmasının da önüne geçer. Fakat ağırlıklarından dolayı oldukça yavaşlardır ve grup haline yaşamaya uygun tavuk türlerindendir.
Avrupa ırkı tavuk cinslerinden olan Ligorin, İtalya menşeili olarak bilinse de ticareti en çok Amerika Birleşik Devletleri'nde yapılmaktadır. Bu sebeple Amerikan tavuk ırkları sınıfına da zaman zaman sokulur. Yumurta verimi yüksek tavuk ırkları denildiği zaman akla Ligorin gelir. Ağırlıklı olarak beyaz renklere malik olsa da farklı farklı 20'ye yakın rengi vardır. Bacakları tüysüz ve sarı renkte, göz ve gagası ise kırmızı renktedir.
Çok güçlü kanat şeması olan Ligorinler, oldukça akıllı ve afacan tavuklardır. Fakat arkadaş canlısı olması nedeniyle insanoğluna en yakın tavuk çeşitlerinin başında gelir.
Alman ırkı tavuklardan olan Lakenvelder, soyu tükenme tehlikesinde olan tavuk çeşitlerindendir. Tıpkı Ligorinler gibi ibik ve göz çevresi kırmızıdır. Fakat Lakenvelderin baş tarafı ve kuyrukları oldukça karadır. Lakenvelder türünün en belirgin özelliği baş kısmında boğaza kadar siyah ve vücudunun devamının kuyruk kısmına kadar beyaz olmasıdır. Uçan tavuklar kategorisinde 1-2 metre yüksekliğe çıkarak dikkatleri çekmektedir. Tarla yakınlarında beslenmesiyle zararlı böceklerden kurtulma ihtimaliniz artar. Çünkü Lakenvelderler adeta birer böcek avcısıdır. En çabuk büyüyen tavuk ırkları kategorisinde ilk sıralardadır ve civcivleri de süratle geliştir.
Cinsiyet ayrımı en net şekilde belli olan Cream Legbar tavuk çeşidi, bu özelliğini doğumlarının ilk gününden itibaren gösterirler. Dişi civcivlerde net kahverengi çizgiler görülürken erkeklerde ise anlaşılmayacak kadar solgun bir kahvrengi çizgi vardır. 3 farklı çeşitte renkleri olabilen Cream Legbar cinsi, çevresel faktörlere karşı dayanıklı değildir.
Tavuk türleri arasında göze en hoş gelenlerin başındadır. Endülüs tavukları ağırlığı 4-5 kilo civarında seyrederken horozların ise 5-7 kilo düzeyindedir. Küçük tavuk cinsleri listesinde yer alır. Heybetli bir görüntüsü bulunan Endülüs tavuğunun 4 ayak parmağı bulunur. En önemlisi ise bu tavukların belli bölgelerinde mavi tüylerinin yer almasıdır. Bir tavukta rengin kalitesi, tavuğun genetiğinin güzel olduğuna işarettir. Narin vücuduna rağmen Endülüs tavukları zorlu kış şartlarına karşı dirençlidir.
Boynunun çıplak ve tüysüz olması nedeniyle çıplak boyunlu ismini almıştır. Tüyleri ak, kara, al ve deve tüyü olarak çeşitlenir. Çıplak boynuna karşın kafasının üzerini kaplayacak şekilde saçları vardır. Hasta olmayan tavuk ırkları içerisinde en çok tercih edilenlerin başında gelir. Gelişim çağını tamamladıklarında çıplak boyunlu tavuk, 3 kilograma, horozlar ise 4 kilogram ağırlığına erişebilirler. Bu rakamlar da onları en iyi et veren tavuk ırkları kategorisine dahil eder. Senede 150 adet civarı yumurta veren Çıplak boyunlu tavuk, en verimli tavuk ırklarındandır ve sahibini büyük ihtimalle ömürleri boyunca yumurtasız bırakmayacaktır.
Tüylü tavuk çeşitleri arasında gösterilen Orpington, genellikle çok renkli tavuklardandır. Vücutlarında birden fazla renk barındırırlar ve bu da onlara görsel güzellik katar. Kabarık tüyleri onları en büyük tavuk cinsleri listesine sokar. Bakımı kümeste yapılabilse de kesinlikle büyük alanlar gereklidir. Kümes yetiştiriciliğinde yağlı tavuk olma özellikleri bulunur ve bu da onu et verimi en yüksek tavuk ırkları içerisine sokar.
Belçika tavuk ırkları sınıfına ait olan Brakel, piyasalarda oldukça az rastlanan bir tavuk çeşididir. Genellikle hususi brakel yetiştiricileri tarafından bakımı yapılır. Orta boylu bir tavuk ve güçlü kanat yapısına sahip ırklardandır. Bu da onları et lezzeti konusunda ilk sıralara taşır. Uçan tavuklar içerisinde brakel en gelişmiş tavuk ırklarındandır. Naturel şekilde tohumlama yapılamayan bir cinstir, genellikle suni tohumlama gerçekleştirilmesi şarttır.
Amerikan tavuk ırkları sınıfının en dikkat çeken cinslerinden olan Rhode Island Red türlü renkleri ile nam salmıştır. Orta vücut yapısına sahip vasıflı bir ırktır. Adaptasyon sürecini oldukça başarılı geçirdikleri için neredeyse her yerde yaşayabilirler. Güzellikleri nedeniyle şovlarda ve sergilerde sıklıkla kullanılır.
İri tavuk ırkları arasında yer alan Australorp göğsü dolu ve çok güçlü kanatlara sahip bir cinsdir. Horozları yaklaşık 5 kiloya, tavukları ise 4 kiloya kadar ulaşabilirler. Güçlü bacakları 4 parmaklı ayaklarıyla desteklenir ve gözleri ise cam gibi siyah rengidir.
Tavuk fiyatları yıllık üretime, ırkın kalitesine ve çevresel faktörlere uyumuna göre değişim gösterir. Genellikle yıllık en çok üretimi yapan tavuklar en pahalıları arasındadır. Fakat bazı farklı özelliklere sahip tavuklar da ücretleriyle dudak uçuklatır.
Yıllık olarak 200'den fazla yumurta veren tavuk cinsleri verimli ırklardan kabul edilir. Genellikle tavuklar yıllık bazda 60-70 adet yumurta verirken aşağıdaki vereceğimiz listedeki tavuklar yıllık 200 hatta 300 adet yumurta üretimine kadar verim verebiliyor. Genellikle tavukların boyutları yumurta verimiyle ilişkili olmasa da iri yapılı tavukların verimlerinin iyi olduğu bilinir. Öte taraftan Amerikan tavuk ırklarının da oldukça verimli olduğu söylenmektedir.
Türk Tavuk ırkları, eskiye nazaran günümüzde yaygınlığını yitirmiştir. Fakat Anadolu'da hala örnekleri vardır ve özellikle gezen tavuk özelliğiyle eti lezzetli olur. Has genetik yapılı yerli tavuk ırkının zor piştiği bilinir. Bakalım Türk tavuk ırkları hangileri?