Avrupa Birliği'nin (AB) en yüksek mahkemesi ada ülkesi Malta'nın 'Altın Vize' programının sona erdirilmesi kararına vardı. Altın Vize, Schengen bölgesinde vizesiz seyahat imkanı nedeniyle yoğun ilgi gören program Avrupa'nın güvenlik endişelerini tırmandırıyor.
Avrupa Adalet Divanı geçtiğimiz günlerde Akdeniz'deki ada ülkesi Malta'nın "Altın Vize" programının sonlandırılmasına karar verdi. Kararda AB ülkelerinin vatandaşlık satamayacağı vurgulandı. Dünyada varlıklı kişilerin vatandaşlık satın alabilmesini sağlayan programlar yakın zamana kadar Avrupa'da yaygındı. Ancak son yıllarda uluslararası suçları ve yaptırımlardan kaçınmayı kolaylaştırdığı endişesiyle geri çekildi.
Mahkeme, Malta'nın reformlar yapmasına rağmen, bu alanda AB yasalarını ihlal ettiğini kaydetti. Lüksemburg'daki mahkemede yargıç program için "Bir üye devletin vatandaşlığının ve dolayısıyla birlik vatandaşlığının ticarileştirilmesi kabul edilemez" dedi. Hakim, Malta'nın Avrupa Birliği'ne karşı "yükümlülüklerini yerine getirmediğini" söyledi.
Karar Malta'da tartışmalara neden oldu. Malta hükümeti, mahkemenin kararına saygı göstereceğini açıklarken 2015'ten bu yana programın ada ülkesine 1,4 milyar avro (1,6 milyar dolar) kazandırdığı belirtiliyor. AB'nin en üst mahkemesinin kararı memnuniyetle karşılanırken, Maltalı siyasetçiler ise gelir kaynakları konusunda endişeli. Programın başlatıcısı olan eski Başbakan Joseph Muscat, Facebook'ta yaptığı paylaşımda, kararın "siyasi amaçlı" olduğunu söyledi. Karardan önce açıklama yapan Başbakan Robert Abela ise programın güvenli ve yararlı olduğunu açıklamıştı.
Ancak, Altın Vize programı güvenlikle ilgili pek çok sorun içeriyor. Maltalı gazeteci Matthew Caruana Galizia, kararı "Malta halkı ve AB sakinleri için kara para aklayanlara karşı bir zafer" diye yorumladı. Bir başka Maltalı gazeteci olan ve 2017'de mafya tarafından düzenlenen bir bombalı saldırıda ölen Daphne Caruana Galizia'nın oğlu Galizia da varlıklı yabancılara Malta'da ikamet hakkı veren programın kısıtlamasını istemişti.
Bu tür programlar, özellikle 2009 mali krizinin ardından Avrupa geneli ve İngiltere'de yaygın olarak uygulandı. Ancak sonraki 10 yılda çoğu AB ülkesinde başta konut krizi olmak üzere pek çok sorun yaşanmaya başladı. Yolsuzluk, kara para aklama, güvenlik endişeleri programları sorgulattı. Avrupa Komisyonu, 2020'de Altın Vize ile ilgili Malta ve Güney Kıbrıs'a karşı ihlal prosedürleri başlattı. Güney Kıbrıs 2021'de, Bulgaristan ise 2022'de programlarını sonlandırdıktan sonra geriye sadece Malta kalmıştı.
Rusya'nın Ukrayna'yı işgali de Avrupa'da Altın Vize uygulamasının sonlanmasında etkili oldu. Rusların yaptırımları delmesine olanak sağlayan uygulama güvenlik birimlerinin radarına girdi. Avrupa Komisyonu, 2014'ten bu yana uygulanan varlık dondurma ve seyahat yasaklarından etkilenen 877 kişi arasında yer alanların Rusya'nın Ukrayna'yı işgaline destek verdiği belirlenirken bazı Rus veya Belarus vatandaşlarının bu program aracılığıyla AB vatandaşlığı aldığı ortaya çıktı.