ABD’nin İran’a düzenlediği saldırı sonrası Tahran, Hürmüz Boğazı’nı kapatma kartını masaya koydu. Bu hamle, küresel enerji arzını ve dünya ekonomisini sarsabilir. Peki en büyük zararı kim görecek? İşte detaylar…
ABD Başkanı Donald Trump’ın İran’ın üç nükleer tesisine yönelik düzenlediği hava saldırısı, Orta Doğu’daki tansiyonu zirveye taşıdı. 1979’daki devrimden bu yana bölgeye yapılan en büyük Batı askeri müdahalesine İsrail de destek verdi. Şimdi tüm dünya, İran’ın karşı hamlesi olarak Hürmüz Boğazı’nı kapatıp kapatmayacağını merak ediyor.
İran Parlamentosu bu adımı onayladı. Gözler şimdi İran’ın dini lideri Ali Hamaney’de. Onay çıkarsa, bu yalnızca bölgeyi değil, tüm dünyayı sarsacak bir ekonomik türbülansın kapısını aralayabilir.
İran ile Umman arasında yer alan ve Basra Körfezi’ni Umman Körfezi’ne bağlayan Hürmüz Boğazı, dünya enerji ticaretinin tam kalbinde yer alıyor. En dar noktası 33 kilometre genişliğinde olan boğazda gemi geçiş şeridi sadece 3 kilometre. Ama bu dar koridordan geçen enerji miktarı devasa.
Günlük 20 milyon varili bulan petrol ve sıvılaştırılmış doğal gaz sevkiyatı buradan yapılıyor. Suudi Arabistan, BAE, Kuveyt, Irak ve İran gibi OPEC üyeleri, petrol ihracatlarının büyük bölümünü bu boğaz üzerinden gerçekleştiriyor. Bölgedeki güvenliği ise ABD 5. Filosu sağlıyor.
Eğer Hürmüz kapatılırsa, bu durum petrol fiyatlarında sert bir sıçramaya neden olabilir. Petrol arzındaki şok, yalnızca ABD değil, tüm dünya ekonomisinde enflasyonu körükleyebilir. Özellikle ulaşım, üretim ve enerji gibi temel sektörlerde maliyetler hızla artar. Ancak işin ironik yanı şu: Bu adım en büyük zararı İran’ın kendisine verebilir. Çünkü İran’ın petrol ihracatının yüzde 90’ı da aynı boğazdan geçiyor. Yani boğaz kapandığında İran, kendi gelir kapısını da kapatmış olacak. Bu da ülkenin savunma bütçesini ciddi anlamda zorlayabilir. Aynı zamanda Körfez ülkeleriyle daha geniş çaplı bir çatışma riskini de beraberinde getiriyor.
Dünya devi Çin de bu denklemde kilit bir aktör. İran’dan alınan petrolün yüzde 90’ı Çin’e gidiyor. Ancak bu ticaret uluslararası yaptırımlar nedeniyle büyük ölçüde gri alanda yürütülüyor.
ABD Dışişleri Bakanı Marco Rubio, Çin yönetimini devreye girmeye çağırdı. Fox News’a konuşan Rubio, “Eğer İran Hürmüz’ü kapatırsa, bu Çin için ekonomik intihar olur,” ifadelerini kullandı. Çin’in enerji tedarik zincirindeki bu kırılganlık, Pekin’i bu krizde denge politikası izlemeye zorlayabilir.
Avrupa da krizin göbeğinde. Kıtaya gelen petrol ve doğal gazın büyük bölümü Hürmüz üzerinden geçiyor. Özellikle Katar ve Suudi Arabistan’dan gelen sıvılaştırılmış doğal gaz (LNG) Avrupa enerji güvenliğinde kritik rol oynuyor.
Boğazın kapanması durumunda, petrol fiyatları hızla yükselebilir. Bu da Avrupa’da enflasyonu tetikler, enerji maliyetlerini artırır. Üretim, ulaşım ve gıda gibi sektörlerde dalga dalga etki oluşturur. Ayrıca tedarik zincirleri aksayabilir; elektronik, hammadde ve tüketim mallarının taşınması gecikebilir. Lojistik maliyetlerdeki artış ise doğrudan işletmelere ve tüketicilere yansır.
İran Parlamentosu hafta sonu Hürmüz Boğazı’nın kapatılmasına yeşil ışık yaktı. Ancak son söz İran’ın dini lideri Ali Hamaney’e ait. Şu ana kadar boğazla ilgili doğrudan bir açıklama yapmadı, ama ABD saldırısını “cezalandırılması gereken büyük bir hata” olarak niteledi.
İLGİLİ HABERLER
Google Play
App Store
Haberi Paylaş
09:32
YORUM YAZ