Taksi camiası, teknolojik dönüşüme karşı hukuki yollardan direnmeye çalışsa da, dijital ulaşım uygulamaları yasal zemine oturdukça plakaların itibarı da eriyor. Son olarak Martı Tag ile ilgili mahkeme kararı taksicileri endişelendirmeye başladı. İşte detaylar…
İstanbul’da taksicilik sektörü ciddi bir dönüşüm ve gelir daralması sürecine girmiş durumda. Taksi plakası fiyatları son yıllarda güncel değerine göre artsa da, enflasyon karşısında değer kaybediyor. Reel getiride yaşanan düşüş, plaka yatırımını sorgulanır hale getiriyor.
İstanbul Büyükşehir Belediyesi (İBB), "Uygulama Bazlı Taksi Taşımacılığı Projesi" kapsamında 2 bin 500 yeni taksi plakası için ihale süreci başlattı. İlk etapta 150 plaka kapalı zarf usulüyle satışa sunuldu ancak sadece 9 plaka için teklif geldi. Satışı yapılan ilk plaka 4 milyon 852 bin liraya alıcı bulurken, diğer 6 plaka ise beklenen ilgiyi görmedi. Satılamayan plakalar için yeni ihale planlanıyor.
Zamanında minibüs ve taksi dolmuşlardan dönüştürülen 8+1 kapasiteli araçlar, müşteri ilgisizliği nedeniyle yeniden 4+1 düzene geçiriliyor. Bu durum, taksi sayısındaki artış nedeniyle mevcut kazanç pastasının daha da bölünmesine yol açıyor.
Martı TAG’ın özel araçlarla sağladığı ulaşım hizmeti tartışmalı konumunu koruyor. Bugün açıklanan mahkeme kararıyla, TAG uygulamasının sarı taksilerle entegre çalışmasına onay verildi ancak hususi araçlarla hizmet verme kısmı hala yasalaşmış değil. Herhangi bir uygulama noktasında ya da polis kontrolünde araç ve yolcuya cezai işlem uygulanıyor. Martı TAG'ın cezaları ödediğine dair söylentiler ortada dolaşsa da araç 60 gün boyunca yediemin otoparkında bağlanmış oluyor.
Plaka fiyatları 2024 Nisan ayında 8.1 milyon liraya kadar çıksa da şu anda yaklaşık 6 milyon 750 bin TL seviyelerine geriledi. Bu düşüş, hem talep azalması hem de alternatif ulaşım çözümlerinin piyasaya girmesiyle ilişkili. Plakalar yasadışı olarak aylık 40-45 bin TL kira bedeliyle devredilse de bu getiriler, yapılan milyonluk yatırımı karşılamaktan uzak.
2023 yılında 6.2 milyon TL’ye alınan bir plakanın bugün 6.75 milyon TL’ye satılabilmesi, üç yılın toplam enflasyonu göz önüne alındığında yatırımcısına reel kayıp yaşattı. Ayrıca kiralık sistemin yasal zeminde olmayışı, yatırımcıyı hukuki risklerle baş başa bırakıyor.
Taksi plakası satın almak tek başına yeterli değil. Plakayı hayata geçirmek için en az 1 milyon TL’lik araç alınması, sarıya boyanması ve gerekli izin süreçlerinden geçilmesi gerekiyor. Ancak sarıya boyanan araçlar, ikinci elde büyük değer kaybı yaşadığı için yatırımcının elini zayıflatıyor.
Üstelik araç bakımı, sigorta masrafı, yedek parça, lastik değişimi gibi kalemler de ek yük oluşturuyor. Ticari araç sigortasının bu ay 106 bin TL’ye kadar çıkması, bu işin ne kadar masraflı olduğunu gösteriyor.