Rusya Ukrayna’yı vurdu buğday fiyatları fırladı: 9 yılın zirvesinde
Rusya-Ukrayna arasındaki gerilimde, Putin'in savaş emri vermesiyle piyasalar alt üst oldu. Altın ve petrol fiyatları fırlarken, buğday fiyatları da tarihi bir artışa tanıklık etti. Dev buğday ihracatçıları olan iki ülkedeki savaş buğday fiyatlarında korkutan tabloyu ortaya çıkardı. Peki buğday fiyatları ne kadar oldu? İki buğday üreticisi Rusya ve Ukrayna arasındaki kriz, buğday fiyatlarını nasıl etkiler? İşte buğday fiyatlarında son durum...
Rusya'nın Ukrayna'ya bugün sabah saatlerinde başlattığı askeri harekatın ardından buğday fiyatları yükselişe geçti ve son 9 yılın en yüksek seviyesine ulaştı. Rusya Ukrayna'nın bazı bölgelerini bombaladı. Ukrayna halkı sabah saatlerinden itibaren ülkeyi terketmeye başladı. Aylardır tüm dünyayı tedirgin eden krizin savaşa dönüşmesi ekonomiyi alt üst ederken altın ve dolar yükseldi, borsa çakıldı. Petrol fiyatları ise fırlarken buğday fiyatlarıda son 9 yılın tarihi zirvesini gördü. Dünyanın odaklandığı enerji fiyatlarındaki yükselişler kadar gıda fiyatlarını da etkileyen krizin başında buğday geliyor. Savaş sonrasında buğday fiyatları 9,34 dolarla 9,5 yılın zirvesine tırmandı.
RUSYA-UKRAYNA SAVAŞI BUĞDAY VE EKMEK FİYATLARINI ARTIRIR MI?
Rusya ve Ukrayna arasında yaşanan gerilim ve Kuzey Amerika’da mahsul beklentisinin düşürülmesi buğday fiyatlarını yukarı yönlü itiyor. Uzmanlar olası bir sıcak savaşın, hem fiyatları artıracağı hem de küresel bir gıda krizine neden olabileceği konusunda uyarıda bulunurken korkulan oldu ve iki ülke arasında askeri müdehale başladı. Rus Ordusu'nun Ukrayna'yı bombalamasının ardından küresel ekonomide büyük bir artış meydana geldi. Rusya ile Ukrayna arasındaki savaş nedeniyle bölgede enerji güvenliği endişesi ve petrol ile doğalgazın fiyatlarındaki artış gıda fiyatlarına da yansıdı. Bu da özellikle Avrupa ve Ortadoğu'da gıda fiyatlarına uzun vadede zam anlamına geliyor. Yaşanan zamla birlikte 9,34 dolarla Ağustos 2012'den bu yana en yüksek seviyeyi gördü. Bugün yüzde 6'ya yakın yükselen buğday fiyatları, haftalık bazda yüzde 16,3, yılbaşına göre ise yüzde 21,3 artış kaydetti.
KORKUTAN SENARYO BUĞDAYDA: SON 9 YILIN ZİRVESİNDE
Buğday fiyatları, Rusya'nın Ukrayna'yı bombalamasıyla 9,34 dolarla Ağustos 2012'den bu yana en yüksek seviyeyi gördü. Bugün yüzde 6'ya yakın yükselen buğday fiyatları, haftalık bazda yüzde 16,3, yılbaşına göre ise yüzde 21,3 artış kaydetti.
Buğday fiyatları geçen yılı da yüzde 20,3 yükselişle tamamlamıştı. Buğday fiyatlarının geçen yıl artmasında talebin artmasına karşın üretim tahminlerindeki azalış, ihracatın artması, arza yönelik endişeler ve olumsuz hava koşularının üretimi etkilemesi etkili olmuştu.
Rusya ve Ukrayna geriliminin ardından buğday fiyatları Karadeniz'den yapılacak sevkiyatlara dair endişeler nedeniyle yüzde 2 artarken, mısır fiyatları yedi ayın zirvesine yükseldi.
BUĞDAY İHRACATINDA RUSYA VE UKRAYNA’NIN ÖNEMİ
ABD Tarım Bakanlığı'na göre, Rusya ve Ukrayna birlikte küresel buğday ihracatının yüzde 29'unu oluşturuyor. Dünya tahıl üretiminin yaklaşık yüzde 10'u Rusya'da yapılırken, Ukrayna üretimi dünya üretiminin yüzde 3'ünü oluşturuyor. Dünya buğday ihracatı lideri Rusya, geçtiğimiz sezon 38,5 milyon ton buğday sattı. Rusya'nın 2021-2022 sezonunda küresel pazarlara 34 milyondan fazla buğday tedarik etmesi bekleniyor. Son on yılda hububat ihracatçıları listesinde üst sıralara tırmanan Ukrayna, 2021-2022 sezonunda buğdayda 3., mısırda 4. ihracatçı olmayı hedefliyor. Bu sezon Ukrayna'nın küresel buğday ihracatının yüzde 12'sini, mısırın %16'sını, arpanın yüzde 18'ini ve kolza tohumunun ise %19'unu karşılayacağı tahmin ediliyor.
Buğday ihracatı 2021’de bir önceki yıla kıyasla yüzde 8,5 artarak 8,8 milyar dolara çıkaran Rusya, enerji ihracatına bağımlılığı azaltmak için tarım sektörüne yönelik yatırımlarını gelecek yıllarda artırmayı planlıyor.
Yüzyıllardır önemli bir buğday üreticisi konumunda olan ve Avrupa’nın “ekmek sepeti” olarak bilinen Ukrayna da dünyanın en büyük 5’inci buğday ihracatçısı olarak ön plana çıkıyor.
Ukrayna, 2019’da 3,1 milyar dolar buğday ihraç ederken, Mısır, yüzde 22,2 pay ve 685 milyon dolar ithalatla Ukrayna’nın da buğday ihracatında aslan payına sahip.
Birleşmiş Milletler Gıda ve Tarım Örgütü (FAO) verilerine göre, 2020’de Lübnan’da tüketilen tüm buğdayın yaklaşık yüzde 50’si, Yemen’de yüzde 22’si Libya’da yüzde 43’ü Ukrayna’dan ithal ediliyor.
ABD Tarım Bakanlığı verilerine göre, Ukrayna’nın buğday ihracatının yüzde 95’i Karadeniz üzerinden gerçekleştiriliyor.
BİR AYDA YÜZDE 6 ARTTI
Dünyanın tahıl deposu olarak tanımlanan Rusya ile Ukrayna arasındaki kriz, buğday fiyatlarını şimdiden etkiledi. Kuzey Amerika'da daha düşük üretim beklentileri de buna eklenince, fiyatlar kilo başına 8 doları aştı. Buğdayda aylık yükseliş yüzde 6 oldu.
Rabobank Tarımsal Emtia Araştırma Birimi Direktörü Carlos Mera, iki ülkenin devasa tahıl ihracatına dikkat çekerek, Rusya’nın Ukrayna’yı işgal ettiği bir senaryoda hububat fiyatlarının kolaylıkla iki katına çıkabileceği yorumunda bulundu. Olası bir işgalin küresel gıda piyasası üzerindeki etkisi hakkında ki raporunda analist şu tespitlere yer verdi:
“Bu sezon Rusya 35 milyon ton, Ukrayna ise 24 milyon ton ihracat yapıyor. Toplamda 59 milyon ton dünya ihracatının yüzde 29'una tekabül ediyor. Bu miktarda buğdayın çekilmesinin fiyat etkisi ciddi olacaktır. Buğday fiyatları, ABD'nin 8.8 milyon ton olarak tahmin ettiği piyasada görülen 2021/22 açığına bağlı olarak 2021'de yüzde 21 arttı. Şimdi uluslararası pazardan bunun 6 kat daha fazla buğdayın çıkmasının etkisini hayal edin. Bu durumda, buğday fiyatları kolaylıkla iki katına çıkabilir ve özellikle Karadeniz buğdayının en büyük ithalatçıları olan Türkiye, Ortadoğu ve Kuzey Afrika'da arzı güvence altına almak için bir mücadeleye neden olabilir.”
TARIM VE BUĞDAY İHRACATINDA TÜRKİYE’NİN ÖNEMİ
Tarım ihracatında Türkiye önemli bir konuma sahip. Buğday ve işlenmiş buğday ürünlerinin ihracatı ise bu başlıkta Karadeniz Havzası için kritik önemde. Türkiye İstatistik Kurumu (TÜİK) verilerine göre, Türkiye’nin toplam buğday ve buğday ürünleri ithalatında Rusya’nın payı 2021’de yüzde 66, Ukrayna’nın payı ise yüzde 18,5 düzeyinde gerçekleşti.
Türkiye, 2020’de yaklaşık 21 milyon ton buğday üretimi gerçekleştirirken, ithalatın ana nedeni olarak buğdaya dayalı mamul madde ihracatının karşılanması gösteriliyor.
BUĞDAY FİYATLARININ YÜKSELMESİ GIDA SEKTÖRÜ İÇİN RİSK OLUŞTURUYOR
Emtia borsalarında tarım ürünlerinin fiyatlanması, piyasada gerçekleşecek fiyatlama konusundaki beklentiler açısından büyük önem taşıyor. Türkiye, Rusya’nın en büyük buğday ithalatçılarından biri olduğu için hububat fiyatlarındaki artış gıda fiyatlarını da artırıyor. Buğday fiyatlarındaki artış makarna ve ekmek gibi temel gıda ürünlerini doğrudan etkiliyor.
ABD Tarım Bakanlığı’na göre, bu yıl için Rusya ve Ukrayna’nın birleşik buğday ihracatının, küresel toplam tüketimin yüzde 23’ünü oluşturacağı tahmin ediliyor.
BUĞDAY VE MISIR FİYATLARI YÜKSELDİ Mİ?
Rusya ile Ukrayna arasındaki gerilimden destek bulan buğday fiyatları, günlük yüzde 2 artışla ton başına 301,3 dolar seviyesine yükseldi.
Chicago borsasında en yüksek işlem hacmine sahip olan mısır vadeli kontratları bugün yüzde 1,5 artışla ton başına 261,4 dolar seviyesine yükseldi.
