Rusya’nin milyarlarca dolarlik gaz geliri tehlikeye girdi. Ukrayna ile yapilan transit gaz anlasmasi yil sonunda sona eriyor. Bu durum hem Rusya hem de Avrupa için büyük bir belirsizlik olusturabilir.
Rusya, Avrupa’ya yillardir gaz ve petrol saglayarak ekonomisini ayakta tuttu. Ancak bu sürecin kilit noktasi, su an savasta oldugu Ukrayna. Iki ülke arasindaki mevcut anlasma, Rus gazinin Ukrayna üzerinden Avrupa’ya tasinmasini sagliyor. Fakat Ukrayna Cumhurbaskani Volodimir Zelenski, Kremlin’in taleplerine ragmen bu anlasmayi ayni kosullarda yenilemek istemiyor.
Rusya, 2024 yilinda Ukrayna üzerinden Avrupa’ya gönderdigi gazdan yaklasik 5 milyar dolar gelir elde etmeyi planliyor. Ancak bu miktar, pandemi öncesinde Avrupa’ya saglanan gazin sadece küçük bir kismini olusturuyor. Ukrayna ise bu transit islemlerden yilda sadece 800 milyon dolar kazaniyor. Bu durum, Ukrayna’nin anlasmayi uzatmak için daha az istekli olmasina neden oluyor.
Avrupa, 2022’de Rusya’nin Ukrayna’ya saldirisiyla baslayan süreçte Rus gazina olan bagimliligini azaltmak için adimlar atti. Katar ve Norveç gibi alternatif kaynaklara yönelen Avrupa ülkeleri, Gazprom’un gelirlerini önemli ölçüde düsürdü. Ancak Slovakya ve Avusturya gibi bazi ülkeler hâlâ büyük ölçüde Rus gazina bagimli.
Kremlin Sözcüsü Dmitry Peskov, gaz transit anlasmasinin gelecegiyle ilgili endiselerini dile getirdi. Peskov, konunun “son derece zor ve daha fazla dikkat gerektirdigini” ifade etti. Ancak transit ücretlerinin diger Avrupa ülkelerinde daha yüksek olmasi, Ukrayna’yi alternatif bir rota olarak cazip kiliyor.
Rus ekonomisi, savasin üçüncü yilina ragmen direnç göstermeye devam ediyor. Ancak enflasyon ve savunma sanayisinin asiri yüklenmesi, ekonomik çatlaklari gün yüzüne çikardi. Yine de Rusya, Çin ve Hindistan gibi müttefikleriyle kurdugu ticaret aglari sayesinde ekonomisini ayakta tutmayi basariyor.
Carnegie Rusya Avrasya Merkezi’nden Sergey Vakulenko, “Rus ekonomisi uyum sagladi ve kilit sektörler ihtiyaç duyduklari mal ve bilesenleri alternatif tedarikçilerden veya dolambaçli ticaret yollariyla temin edebiliyor” diye belirtiyor.
Ukrayna’nin alacagi karar, Rusya’nin enerji gelirlerini dogrudan etkilerken Avrupa’da da enerji fiyatlarinda dalgalanmalara yol açabilir. Bu süreç hem Moskova hem de Avrupa için uzun vadeli bir sinav olacak gibi görünüyor.