ABD'li sismologdan depremi durduran inanılmaz keşif: Daha büyük felaketi mineralli kayalar önledi
Kahramanmaraş merkezli deprem felaketinin yol açtığı büyük yıkımdan sonra fay hatları üzerindeki şehirlerde çalışmalara start verildi. İstanbul başta olmak üzere, pek çok ilde depreme dayanıklı konutların inşasına başlandı. ABD'li sismolog Roger Bilham, Depreme Dirençli Kentler Çalıştayı'nda Doğu Anadolu Fay'ında kanıtladıkları önemli bir keşfi duyurdu.
'Asrın Felaketi' olarak adlandırılan 6 Şubat'taki Kahramanmaraş merkezli deprem felaketi, 50 binden fazla can kaybına yol açmıştı. Aktif fay hatlarının üzerinde yer alan Türkiye'de son üç yılda meydana gelen diğer depremlerin bilançosu da oldukça ağır olmuştu. 6,5 şiddetindeki 24 Ocak 2020 Elazığ depreminde 41 kişi, aynı yıl 30 Ekim'de 6,9'luk depremle İzmir'de 117 kişi, hayatını kaybetmişti.
Deprem gerçeğinin ortaya çıkardığı sonuçlar, bir kez daha yüzümüze vurulurken acıların bir daha yaşanmaması için ülke genelinde deprem hazırlıkları başlamış durumda.
DEPREM HAZIRLIKLARI BAŞLADI
Olası 'Büyük Marmara Depremi' için İstanbul başta olmak üzere, deprem riski taşıyan bir çok ilde konutlar dönüştürülerek depreme dayanıklı hale getiriliyor. Ayrıca kamuoyunda da deprem bilincinin artması için çalıştaylar ve deprem konulu iştişare toplantıları düzenleniyor.
DOĞU ANAOLU FAYI'NDA KEŞİF
Fırat Üniversitesindeki 'Depreme Dirençli Kentler Çalıştayı'na katılan Jeolog Prof. Dr. Naci Görür bir kez daha deprem riski taşıyan illere önemli uyarıda bulunurken, ABD'li sismolog Roger Bilham ise ilk kez "Doğu Anadolu Fay'ında" kanıtlanan önemli bir keşfi duyurdu.
Bilham, 2020 Elazığ ve 2023 Kahramanmaraş depremlerine işaret ederek, normalde bu iki depremin daha da büyük olabileceğini ancak yerin altında bunu engelleyen bir şey keşfettiklerini söyledi.
'DEPREMİN BÜYÜKLÜĞÜ 8.2 OLABİLİRDİ'
"Deprem ilk başta Bingöl’den başlayıp tek bir deprem olabilirdi ama olmadı, şimdi bunun nedenini açıklayacağım" diyen Bilham, Doğu Anadolu Fayı'nı işaret ederek, "Eğer, 2020 depremi yaşanmasaydı ve bütün fay 2023 yılında kırılsaydı, depremin büyüklüğü 8.2 hatta 8.4’e ulaşabilirdi" dedi.
KAYALARDA BULUNDU
"Bu depremleri durduran şey, birincisi fayın uzunluğu, ikincisi fayın üzerindeki bent yan büklümler, engeller ve bariyerler" diyen Bilham, üçüncüsü ve ilk kez kendisi tarafından keşfedilen bir durumdan bahetti. Bilim adamları tarafından da Doğu Anadolu Fay hattında kanıtlanan bu keşif, ‘krip’ hareketi ve derindeki kayalarda bulunan 'Serpentinite'.
Arazi çalışmalarında, kaymanın zorlaştığı yerlerde ‘Serpentinite’ mineraline sıkça raslandığını belirten Bilham, "Sabunsu bir yapıya sahip olan serpentinite, çok ani bir hareket üzerine etki ettiğinizde bu defa bir yapıştırıcı varmış gibi hareketi engelliyor" dedi.
DEPREMİ DURDURAN İNANILMAZ KEŞİF
Doğu Anadolu Fay hattında alınan örnekleri ABD’ye analize gönderdiklerini ve kayaların sıcaklık ve basınç koşulları altında değiştiğini keşfettiklerini belirten Bilham,
"Burada yaptığımız analizlerde eğer 100 santigrat derecede ise tıpkı serpentinite gibi kaymayı güçleştiriyor. Ancak 3 kilometre veya daha derinde ise o zaman bu etkisini kaybediyor ve kayma daha rahat bir şekilde ilerliyor."
"2020 Sivrice depreminin güney ucu ile 2023 Kahramanmaraş depreminin kuzey doğusu arasında bir boşluk var. Bu iki kırık birleşmedi. Burası da az önce bahsettiğimiz ve ABD’ye gönderdiğimiz örnekteki gibi 'quartz schistli' kayalardan oluşuyor. Bu kadar küçük minerallerin büyük depremleri nasıl durdurduğunu aslında söylemeye çalışıyorum."
Jeoloji mühendisliği açısından son derece heyecanlandırıcı bir keşif olan 'quartz schistli'n ileride depremleri durdurabilecek ya da depremin şiddetini azaltacak bir telnolojide kullanılması mümkün mü bilinmiyor. Ancak bu keşif bile, depremle mücadelede önemli bir detay olarak göze çarpıyor.
