Can kurtarmaya giderken canlarından oluyorlar

Sağlık Politikaları ve Sağlığın Geliştirilmesi Derneği, Yeni Sendika iş birliği ile İstanbul’da yapılan "112 ve UMKE Çalıştayı”na sağlık sisteminin kanayan yaralarından biri olan sağlıkta şiddet damgasını vurdu.

Zor şartlarda can kurtarmaya çalışan 112 çalışanları, hiç tanımadıkları kişilerin hayata bağlanması için gösterdikleri olağanüstü çabanın karşılığında darbedildiklerini hatta hayatlarını kaybettiklerini vurgulayıp “Can kurtarmaya giderken canımızdan oluyoruz, bu insanlık dışı bir durum. Halkımızdan daha sağduyulu olmalarını bekliyoruz" çağrısını yaptı.

ALTI AYDA 11 BİN BEYAZ KOD ÇAĞRISI YAPILDI

Sağlıkta şiddetin en yoğun yaşandığı çalışma alanlarından birisi acil servisler ve ambulanslar. Sağlık Bakanlığının verilerine göre, sağlık çalışanlarının tehdit, hakaret veya darp gibi durumlarla karşılaştıklarında yaptıkları “Beyaz Kod” yardım sistemine 2022 yılının ilk 6 aynıda 11 bin başvuru oldu.

UMKE VE 112, DEPREMDE BÜYÜK İŞLER BAŞARDI

6 Şubat depreminde Ulusal Medikal Arama ve Kurtarma Birimi (UMKE)’nin öneminin bir kez daha ortaya çıktığını söyleyen Çalıştay Başkanı ve Sağlığın Geliştirilmesi Derneği Genel Başkanı Musa Akan "Afetlerde, savaşta, diğer terör olaylarında herkesten en önde UMKE ve 112 oluyor. Bu konuda toplumda farkındalık oluşturmak ve yaşadığımız problemlere de dikkat çekmek için bu çalıştayı düzenledik.

Türkiye çapında yaklaşık 30 bin 112 personeli, binlerce UMKE gönüllüsü var. Sadece 112 ve UMKE değil, kamuda ya da özelde çalışan bütün acil sağlık hizmeti verenlerin problemleri çok fazla. Hem özlük hakları yönünden hem diğer çalışma şartları yönünden çok sorunlar var. Arkadaşlarımızın sorunlarını kendilerinin gündeme getirmeleri ve çözüm önerilerini de kendilerinin sunması amacıyla düzenlediğimiz bu çalıştayın sonuç raporları kitap hâline getirilerek tüm kamu kurumlarına, hastanelere, Sağlık Bakanlığına ve Cumhurbaşkanı’mıza iletilecek” dedi.

POLİSTEN ÖNCE ORADAYIZ

Acil sağlık personelinin en çok canını acıtan durumun şiddet olduğunu vurgulayan Akan "Umudun bittiği yerde umut olanların, yağmur, çamur, kar, kış, gece, gündüz, bayram, tatil bilmeden 365 gün 24 saat hayatını can kurtarmaya adamış kahramanların uğradıkları şiddet her türlü zorluğun üzerine ağır geliyor. Basına da yansıdığı gibi; hasta ve hasta yakınları ambulansların yolunu kesiyor, olay yerine giden 112 çalışanlarını darbediyor, yaralıyor, ölümle tehdit ediyor.

Sağlık hizmetindeki aciliyet sırasını bilmeyen vatandaş kendi hastasına bakılmadığı düşüncesi ile şiddet uyguluyor. Hatta çoğu zaman olay yerine polis ve jandarmadan önce 112 ekipleri gidiyor ve çatışmaların ortasında kalıyor. Bu bağlamda sağlıkta şiddetle ilgili en riskli alanlarda olan 112 ve acil sağlık çalışanları için özel tedbirler alınması yerinde olacaktır. Sağlık personeline yönelik şiddeti artık herkes kanıksadı. Vatandaş karakolda yapamayacağı her türlü şiddet girişimini hastanede ya da 112 personeline yapıyor" dedi.

BİLİNMEZE GİDİYORUZ

Acil sağlık hizmeti veren 112 personelinin vaka ayırmadan her türlü ortama gittiğini ifade eden Dernek Başkanı Musa Akan “Düşünün 18 yaşında küçücük, 1.55 boyundaki kız çocuğunu ‘gidin vakaya müdahale edin’ diye gönderiyoruz. Neyle karşılacaklarını bilmiyorlar, bilinmeze gidiyorlar. Orada sizi terörist de karşılayabilir, katil de. Size kötü davranabilirler, sizi dövebilirler de. Aslında her gün olan ama artık basına yansımayan olaylar bunlar.  Hayati tehlikeleri olabiliyor. Bu sebeple riskli birimlerin yeniden düzenlenmesini talep ediyoruz” diye konuştu.

İSTASYONLARA STANDART ŞART

112 istasyonlarının şartlarının her yerde aynı olmadığını aktaran Akan, 112’nin istasyon binası için bir bütçesi olmadığı ve yerel belediyelerin, kamunun kendilerine tahsis ettiği yerlerde bulunduklarını belirterek “Bazı istasyonlarımızda fiziksel şartlar ne yazık ki uygun olmuyor. Daha iyi bir hizmet verebilmek için vaka beklediğimiz istasyonlarımızın da standart hâle getirilmesini talep ediyoruz” dedi. 

ŞİDDETE KARŞI ÇÖZÜM ÖNERİLERİ, KADES BENZERİ BİR İHBAR HATTI KURULMALI

Çalıştayda 112 ve acil sağlık çalışanlarına yönelik yapılan şiddetle mücadele kapsamında ortaya çıkan önerilerden bazıları şöyle:  
Risk ve tehdit durumlarında 112 çalışanlarına vakit kaybetmeksizin ulaşılabilmesi amacıyla KADES benzeri bir uygulama ile doğrudan emniyet güçlerine ihbarda bulunulabilmesi sağlanmalıdır.  
 
12 ekipleri; çatışma, terör, saldırı ve trafik kazası gibi ölümcül risklerin devam ettiği ortamlara çoğu zaman emniyet güçlerinden önce gitmektedir. Öncelikle buraların güvenliğinin alınması, 112 ekiplerinin can güvenliğinin sağlanması ve daha sonra güvenli bir şekilde hastalara müdahale edilebilmesi sağlanmalıdır. 

Hasta ve hasta yakınları acil sağlık hizmetlerinden nasıl yararlanacakları ve acil sağlık hizmetlerinin işleyişi konusunda çoğu zaman yeterli bilgiye sahip değildir. Fiziki şartların kötülüğü ve süreç yönetimlerindeki yetersizlikler de hasta ve yakınlarını öfkelendirmektedir. Bu bağlamda öncelikle vatandaşların sağlık okuryazarlığı düzeyinin geliştirilmesi gerekmektedir. 

“Beyaz Kod” bidirimleri kolaylaştırılmalı, veriler ve yapılan işlemler şeffaf bir şekilde sağlık çalışanları ve kamuoyu ile paylaşılmalıdır.
Sağlıkta şiddetin önlenmesine yönelik dünyadaki iyi uygulama örnekleri takip edilmeli ve benzerleri ülkemizde de hayata geçirilmelidir.  
“Sağlıkta Şiddetle Mücadele Eylem Planı” bir an önce hayata geçirilmelidir.

Sağlık Bakanlığı, sendikalar, meslek kuruluşları ve sivil toplumun da içinde olduğu tüm taraflarla birlikte kısa, orta ve uzun vadede yapılacakların kamuoyu ile paylaşılıp gerekli adımların atılması sağlanmalıdır.  

Sağlıkta şiddet ile ilgili düzenlemeler ceza kanunlarına doğrudan eklenmelidir. "Beyaz Kod" veren sağlık çalışanı, en azından o gün ve ertesi gün idari izinli sayılmalıdır.