Büyükannelerimizden miras kalan, mutfağın en nostaljik ve kullanışlı gereçleri olan tahta kaşıklar, sandığınız kadar masum olmayabilir. Doğal ve sağlıklı olduğu düşüncesiyle teflon tavalarımızı çizmemek için kullandığımız bu kaşıklar, aslında mikroskobik düzeyde bir bakteri oteline dönüşebiliyor. Sosyal medyada viral olan "kaynar su testi", tahta kaşıkların derinliklerine işlemiş kirleri gözler önüne serince herkes şoke oldu.
Mutfaklarda plastiğe alternatif olarak görülen, ısıya dayanıklı ve doğal yapısıyla güven veren ahşap kaşıklar ve kesme tahtaları, her evin olmazsa olmazıdır. Yemeğin tadını değiştirmediği ve tencere yüzeylerine zarar vermediği için el üstünde tutulurlar. Ancak ahşap, yapısı gereği canlı bir malzemedir ve tıpkı bir sünger gibi gözenekli, lifli bir dokuya sahiptir. Bu lifli yapı, yemek pişirirken sosları, yağları, et sularını ve deterjan kalıntılarını içine çeker. Yüzeyini ne kadar yıkarsanız yıkayın, bu gözeneklerin derinliklerine hapsolan organik maddeler zamanla birikir. Son dönemde yapılan deneyler ve uzman görüşleri, "temiz" görünen bir tahta kaşığın içinde bile neler saklanabileceğini acı bir şekilde kanıtlıyor. Yıllarca kullanılan ve sadece bulaşık deterjanıyla yıkanan o emektar kaşık, aslında her yemeğinize eski yemeklerin kalıntılarını ve bakterilerini gizlice bırakıyor olabilir.
Sosyal medyada milyonlarca kez izlenen bir deney, tahta kaşıkların yarattığı hijyen illüzyonunu yerle bir etti. Bir kullanıcı, temiz olduğunu düşündüğü ve bulaşık makinesinden yeni çıkmış tahta kaşığını bir bardak kaynar suyun içine batırdı. Sadece birkaç dakika içinde suyun rengi bulanıklaşmaya, yüzeyinde yağ tabakaları oluşmaya ve suyun dibine tortular çökmeye başladı. Bu görüntü, kaşığın lifleri arasına sıkışmış eski yemek yağlarının ve deterjan kalıntılarının sıcak suyla birlikte dışarı kusulmasıydı. Ahşap, ısı ve nemle genleştiğinde gözeneklerini açar ve içinde biriktirdiği her şeyi serbest bırakır. Bu durum, özellikle et, tavuk gibi riskli gıdaları pişirirken kullanılan kaşıklarda Salmonella veya E. coli gibi bakterilerin kaşığın derinliklerinde hayatta kalabileceği ve bir sonraki yemeğe bulaşabileceği gerçeğini ortaya koymaktadır. Bulaşık deterjanı yüzeysel yağı alsa da, ahşabın derinlerine işleyen bu "biyofilm" tabakasını sökmekte yetersiz kalır.
Birçok kişi, hijyen sağlamak amacıyla tahta kaşıkları bulaşık makinesine atar. Ancak bu, yapılabilecek en büyük hatalardan biridir. Bulaşık makinesinin yüksek sıcaklığı ve yoğun kimyasal deterjanları, ahşabın doğal yapısını bozar, çatlamasına ve liflerinin ayrılmasına neden olur. Bu çatlaklar, bakteriler için daha derin ve ulaşılmaz sığınaklar yaratır. Daha da kötüsü, ahşap malzeme, makinedeki deterjanı ve parlatıcıyı emer. Bir sonraki yemek yapışınızda, sıcak çorbanıza veya pilavınıza bu kimyasallar yavaş yavaş sızar. Ahşap gereçler, kesinlikle elde ve doğru yöntemlerle temizlenmelidir. Makineye atılan bir tahta kaşık, zamanla rengini kaybeder, kurur ve kıymıklaşarak yemeklerinize fiziksel parçalar da bulaştırabilir.
Peki, tahta kaşıklarımızdan vazgeçmek zorunda mıyız? Hayır, ancak temizlik rutinimizi değiştirmemiz şart. Uzmanlar, tahta kaşıkların ayda bir kez "derinlemesine temizlik" (deep clean) işleminden geçirilmesini öneriyor. Bunun için en etkili yöntem, kaşıkları kaynar su dolu bir tencereye koyup içine bir miktar beyaz sirke ve karbonat ekleyerek yaklaşık 10-15 dakika kaynatmaktır. Bu işlem, gözeneklerdeki yağları ve kirleri kusturur, bakterileri öldürür ve kokuları giderir. İşlem bittikten sonra suyun yüzeyinde göreceğiniz kir tabakası sizi şaşırtabilir, ancak kaşıklarınızın gerçekten temizlendiğinin kanıtıdır. Kaynatma işleminden sonra kaşıkları güneşte kurutmak, güneşin UV ışınlarının doğal dezenfektan etkisinden faydalanmanızı sağlar.
Temizlik kadar önemli bir diğer adım da bakımdır. Ahşap kaşıklar zamanla kurur ve koruyucu özelliğini kaybeder. Bunu önlemek ve gözenekleri doğal bir şekilde kapatmak için kaşıklarınızı belirli aralıklarla yağlamanız gerekir. Ancak zeytinyağı gibi gıda yağları zamanla okside olup (acılaşıp) kötü kokuya ve yapışkanlığa neden olabileceği için, gıda ile temasa uygun mineral yağlar veya balmumu karışımları tercih edilmelidir. Temizlenmiş ve tamamen kurumuş kaşığa bir bez yardımıyla yağı sürüp emmesini beklemek, ahşabın suya karşı direncini artırır, leke tutmasını zorlaştırır ve çatlamasını engeller. Bu basit bakım, tahta kaşıklarınızı yıllarca sağlıklı ve hijyenik bir şekilde kullanmanızı garanti eder.
Google Play
App Store