CERN, Büyük Hadron Çarpıştırıcısı’nın çok daha güçlü bir halefi olacak Future Circular Collider için özel bağışçılardan yaklaşık 1 milyar dolarlık finansman taahhüdü aldı. Bu destek, kurumun tarihinde bir ilk.
Parçacık fiziğinde büyük keşifler çoğu zaman büyük altyapılarla geliyor. 2012’de Higgs bozonunun bulunmasını sağlayan Büyük Hadron Çarpıştırıcısı (LHC) bunun en bilinen örneği. Ancak bilim dünyası, evrenin hâlâ çözülemeyen soruları için artık daha güçlü, daha hassas bir araca ihtiyaç duyuyor. İşte bu noktada, yıllardır planlanan Future Circular Collider (FCC) sahneye çıkıyor.
CERN, bu hafta yaptığı açıklamayla dikkat çekici bir eşiğin aşıldığını duyurdu. Kurum, tarihinde ilk kez özel bağışçılardan oluşan bir konsorsiyumdan, yeni amiral gemisi olacak FCC projesi için 860 milyon euroyu aşan bir finansman taahhüdü aldı. Yaklaşık 1 milyar dolara denk gelen bu destek, yalnızca projenin geleceği açısından değil, temel bilime doğrudan özel fon girişi olması bakımından da tarihi bir adım.
Bağışçı grubunda Breakthrough Prize Foundation, Eric ve Wendy Schmidt Stratejik İnovasyon Fonu ile John Elkann ve Xavier Niel gibi isimler yer alıyor. Açıkçası, bu tablo temel fizik araştırmaları için şimdiye kadar yapılan en büyük özel yatırımlardan birine işaret ediyor.
Planlanan FCC, ölçek bakımından LHC ile kıyaslandığında adeta başka bir ligde. LHC’nin 27 kilometrelik çevresine karşılık FCC’nin çevresi yaklaşık 91 kilometre olacak. Tesis, Fransa–İsviçre sınırı boyunca, ortalama 200 metre derinlikte inşa edilecek. Hedef net: Higgs bozonunun özelliklerini bugüne dek mümkün olmayan bir hassasiyetle incelemek ve Standart Model’in ötesinde yeni parçacıklar ya da etkileşimler yakalayabilmek. Karanlık madde, madde–antimadde dengesizliği ve evrenin temel kuvvetleri gibi başlıklarda yeni kapıların aralanması da bu sayede mümkün olabilir.
Şimdiden 1 milyar dolara yakın fon sağlanmış olsa da FCC’nin yolu uzun. Nihai kararın 2026’nın Mayıs ayında alınması, inşaata ilişkin kesin onayın ise 2028 civarında verilmesi bekleniyor. Çarpıştırıcının faaliyete geçmesi ise büyük olasılıkla 2040’ların ikinci yarısını bulacak. O tarihe gelindiğinde LHC de doğal ömrünü tamamlamış olacak.
Google Play
App Store