2023'te dünya genelinde tespit edilen gizemli sismik dalgaların kaynağı ortaya çıktı: Grönland'daki dev toprak kaymaları ve onları tetikleyen iklim krizi.
Geçtiğimiz yılın Eylül ayında, bilim insanları Dünya'nın her 90 saniyede bir sarsıldığını tespit etti. Dokuz gün süren bu garip titreşimler, Ekim ayında daha kısa ama benzer bir şekilde yeniden yaşandı. Depremsi bu dalgaların küresel ölçekte hissedilmesi bilim camiasını şaşkına çevirdi. O dönem, bu esrarengiz olay "Tanımlanamayan Sismik Nesne" olarak adlandırıldı.
Ve şimdi, cevaba nihayet ulaşıldı.
Nature Communications dergisinde yayımlanan yeni bir araştırmaya göre, Dünya'yı çan gibi titreten bu sinyallerin arkasında Grönland'ın doğusundaki Dickson Fiyordu'nda meydana gelen iki büyük heyelan var. Bu heyelanlar, dev tsunamilere yol açtı. Tsunamiler ise, fiyordun içinde "seiche" adı verilen ve uzun süreli olarak ileri geri hareket eden sabit dalgaları doğurdu.
Oxford Üniversitesi'nden Thomas Monahan'ın liderlik ettiği araştırma ekibi, bu dev dalgaların Dünya kabuğunu defalarca çekiç gibi dövdüğünü ve böylece uzun periyotlu sismik dalgalar oluşturduğunu ortaya koydu.
Monahan, bu olayın küresel ölçekte hissedilmesini sağlayan temel faktörün fiyordun fiziksel yapısı olduğunu belirtiyor. Fiyordun çıkışına yakın keskin bir viraj, sabit dalgaların orada sıkışıp kalmasına neden oldu. Günlerce süren bu ileri geri çarpışmalar, gezegenin dört bir yanındaki sismik istasyonlar tarafından algılanabilecek kadar güçlüydü.
Daha da ilginci, olay yaşandığında bölgede bulunan bir Danimarka askeri gemisi bile bu dev dalgaları fark etmemişti.
Monahan, olayları tatildeyken okuyup araştırmaya dahil olmuş. Ekip, 2022 yılında fırlatılan SWOT uydusu sayesinde deniz yüzeyi yüksekliklerini yüksek çözünürlükte ölçebildi. SWOT'un verileri, fiyordaki bu dev seiche dalgalarını doğrulamayı mümkün kıldı.
Araştırmada elde edilen verilere göre, Eylül ayında oluşan sabit dalga 7.9 metreye kadar ulaşmış ve yaklaşık 500 Giga Newton'luk bir kuvvetle fiyordun duvarlarına çarpmış.
Bu yıkıcı heyelanların tetikleyicisi ise, fiyordun yakındaki isimsiz bir buzuldaki incelme. Grönland'daki buzullar, insan kaynaklı iklim değişikliği nedeniyle hızla eriyor. Bu da toprak kaymalarını ve dolayısıyla tsunami riskini artırıyor.
Monahan, "Bu sinyaller birer ikaz zili gibi. Hem tsunamileri hem de buzul istikrarsızlığını haber veriyor," diyor.
Araştırma, iklim değişikliğinin etkilerini klasik yöntemlerle izlenmesi zor olan kutup bölgelerinde nasıl gözlemlenebileceğini de ortaya koyuyor. SWOT gibi yeni nesil uydular, sadece deniz seviyesi değil, tsunami ve benzeri felaketlerin tespiti için de büyük önem taşıyor.
Google Play
App Store
Haberi Paylaş
11:15
İLGİLİ HABERLER
YORUM YAZ