Buharı burun direğini ısıtan sıcak bir kış içeceği düşündüğünüzde akla ilk gelen şüphesiz salep olur. Salep neyden yapılır sorusunun cevabı, Anadolu’nun dağ yamaçlarında kendiliğinden yetişen orkide yumrularında saklı. Toprağın altında inci tanelerini andıran bu küçük yumrular, kazıldıktan sonra kaynatılır, kurutulur ve taş değirmenlerde un hâline getirilir. Sütle buluştuğunda yoğun aroması ve hafif sakızımsı kıvamı ortaya çıkar; üzerine serpilen tarçın ise bu geleneğin imza dokunuşu olarak kabul görür. Taneleri sayılıp korunan bir bitkiden gelen hammadde, salebi sadece lezzetli değil, aynı zamanda kıymetli kılar.
Salep, Osmanlı saray mutfağından günümüz kafelerine uzanan zengin bir geçmiş taşır. Kadim hekimler, orkide yumrusunun içindeki polisakkaritlerin boğaz yumuşatan özelliğinden bahsederken, modern gıda mühendisleri aynı maddenin doğal koyulaştırıcı gücünü vurgular. Salep hammaddesi olarak bilinen “glucomannan” adlı lif, hem sindirim dostu hem de düşük glisemik etki sunar. Süt, tarçın ve şeker üçlüsüyle birleşen bu lif, kış aylarında şekerli ama hafif bir enerji kaynağı sağlar.
Toroslar ve Ege’nin yüksek kesimlerinde yetişen Orchis ve Dactylorhiza cinsi orkideler, salep üretiminin temel bitkileridir. Hasat, çiçeklenme dönemi sonrası yumrular en besleyici hâline ulaştığında yapılır. Yumrular topraktan çıkarılır, nişasta kaybını önlemek için kısa süre kaynatılır ve gölgede kurutulur. Kuruyan yumruların taş değirmende öğütülmesiyle ince, ipeksi “salep unu” elde edilir. Bir kilogram saf un için yaklaşık sekiz bin yumru gerektiği söylenir; bu nedenle sürdürülebilir toplama yöntemleri kritik önemdedir.
1. Tam yağlı süt 500 ml’yi tencereye alın, kısık ateşte ısınmaya bırakın.
2.Küçük kâsede bir tatlı kaşığı saf salep unu ve iki tatlı kaşığı toz şekeri karıştırın.
3.Karışıma birkaç yemek kaşığı ılık süt ekleyerek pürüzsüz bulamaç hazırlayın; topaklanmayı önler.
4.Bulamacı süt tenceresine ince akışla dökün, sürekli karıştırarak kaynama noktasına getirin.
5.Kaynama başladıktan sonra üç dakika daha kısık ateşte karıştırın, kıvam yoğunlaştığında ocağı kapatın.
6.Bardaklara alın, üzerine tarçın serpin; isteğe göre toz zencefil veya damla sakızı ekleyebilirsiniz.
•500 ml tam yağlı süt
•1 tatlı kaşığı saf salep unu
•2 tatlı kaşığı toz şeker (tatlılık tercihe göre ayarlanır)
•Tarçın tozu (servis için)
•İsteğe bağlı: Damla sakızı, zencefil veya muskat rendesi aromayı zenginleştirir.
Glucomannan zengini salep, süt proteini ve kalsiyumla birleşince tok tutan, sindirimi destekleyen bir ara öğüne dönüşür. Soğuk kış günlerinde vücut ısısını yükseltir, boğazı yumuşatır. Kültürel olarak tarçın kokusu, kış gecelerinde samimi sohbetlerin habercisidir; kahvehane kültüründen günümüz üçüncü dalga kafelerine kadar uzanan bir ritüel taşır.
Google Play
App Store
Haberi Paylaş
18:10
İLGİLİ HABERLER
YORUM YAZ