F-35’te sorunlar katlandı, Almanya Türkiye’nin yerini dolduramadı
Türkiye’nin S-400’ler bahane edilerek çıkarıldığı F-35 projesinde sorunlar bitmek bilmiyor. Projeye Türkiye yerine dahil edilen Almanya, beklenen performansı gösteremedi. İstenen hızda üretimin gerçekleşmemesi F-35’lerde zaman ve para açısından maliyetleri katladı.
Devlet, özel sektör iş birliğiyle Türk savunma sanayiinde birçok proje yerli üretiliyor ve yurt dışına ihraç ediliyor. Binlerce mühendis ve teknik ekip özellikle insansız sistemlerde uzun yol kat etti. İnsansız savaş uçağı KIZILELMA ve 5. Nesil Milli Muharip Uçak KAAN caydırıcılık açısından Türkiye’yi güçlendiriyor.
Türkiye F-35’in programının da ortak bileşeniydi. Fakat bu projeye 1.4 milyar dolar para verdiği halde çıkarıldı ve bu rol Almanya’ya verildi. Türkiye’nin F-16 talebiyle ilgili belirsizlik de sürüyor. Uçakların satışıyla ilgili en büyük engel ise ABD’li senatörlerin Türkiye’ye karşı olumsuz tutumu. Neden para verdiğimiz halde F-35 programından çıkarıldık ve Türkiye’nin rolünü alan Almanya ile bu proje nasıl ilerliyor?
S-400 GEREKÇE GÖSTERİLDİ
2007’de Türkiye F-35 programına ortak üretici olarak katıldı fakat daha sonra Türkiye’nin Rus yapımı S-400 hava savunma sistemlerinin satın alması gerekçe gösterildi ve bu programdan çıkarıldı. Bu durum projede Türkiye’nin ürettiği F-35 parçalarının fiyatlarının yükselmesine ve yedek parça tedariğinin zorlaşmasına neden oldu.
Türkiye ise ya satın aldığı F-35’lerin verilmesini veya ABD’ye ödenen 1.4 milyar doların iadesini talep etti. Ancak olay daha da ilginç bir hal aldı. ABD F35 programından çıkarıp, Türkiye’nin parasını geri ödemediği gibi yaşanan durumu gerekçe gösterip artan maliyetler konusundan Türkiye’den ek ödeme bile istedi. Amerika Program Ofisi Türkiye’nin ortaklıktan çıkartılması meselesini o zamanki rakamlarla 500-600 Milyon Dolar ekstra maliyete ulaşacağını söyledi.
İBRE ALMANYA'YA DÖNDÜ
Bu olaylar devam ederken Türkiye bu sefer yaptığı bu 1.4 milyar dolarlık ödemeyi ABD’den yeni F-16 alımı için kullanmak istediğini söyledi. ABD ise F-16 paketinin yaklaşık 7 milyar dolar tuttuğunu açıkladı. Ayrıca ABD’de başka ülkelere silah satabilmesi için Kongre’nin onay vermesi gerekiyor. Kongre de Türkiye’ye silah satışına karşı çıktı. Bu savaş uçaklarını üreten firma Lockheed Martin uzun bir süredir bizim ürettiğimiz parçaları başka ülkelerde üretmek için üretici arıyordu. Gözlerin çevrildiği ülke Almanya oldu. Son hesaplamalara göre bu ortaklığa Lutfhansa ve Rheinmetall firmaları ile 15 farklı parçanın üretimi için gerekli maliyet hesaplandı. Buna göre Kuzey Ren Vestfalya eyaletinde kurulacak fabrikanın maliyeti 2 milyar euroyu bulacak. Ayrıca üretime geçmesi ise 3 yıl olarak belirlendi.
Lockheed Martin’in zaten yıllık üretimi yavaş. Ayrıca 156 adetten 250 adete çıkmak için maliyetlerini düşürmek istiyor. Lufthansa ve Rheinmetall ise 3 yıl sonra ancak 50 adet gövde çıkarabileceğini söylüyor.
Ayrıca üretilecek bu uçakların satış hakkı ABD hükümetinde olsa da Almanya bu üretimi gerçekleştirirse kendi ülkesinde üretilen parçaların satışının hangi ülkelere yapılacağı konusunda söz sahibi olmak istiyor. Yani Türkiye’nin bazı gerekçeler ile çıkarıldığı F35 programının önü şu an da maliyet, zaman ve Almanya’nın satış konusunda şartlar sunması nedeni ile yine tıkanmış durumda.
Bu konunun çözümü için ABD’nin 2 seçeneği var. Ya parçaları tamamen kendi üretecek ki bu zaten zaman ve maliyet açısından çok zor olduğu için başka yollar aradı. Ya da Almanya’da üretilen uçaklar konusunda Almanya’nın istediği veto yetkisini verecek.
150 MİLYON DOLAR SEVİYESİ
Almanya ile masadan olumlu sonuç çıkarsa 80 milyon dolar olan adet başı F-35 fiyatı 150 milyon dolar seviyesine gelecek. Neredeyse 2 katı! Yani Türkiye’nin çıkarılıp yerine başka ülkelerin konduğu ABD’nin savunma sanayii projesinde son durum zaman, maliyet ve bir başka ülkenin veto yetkisi şartı ile daha büyük bir sürünceme ile karşı karşıya.
