Zirai don çiftçiyi vurdu, çözüm yapay zekadan gelebilir. İstanbul'da düzenlenen Future AI Summit'25 panelinde konuşan endüstri mühendisi Emrah İnce, yapay zekanın don gibi sorunlarla mücadelede çiftçilere büyük fayda sağlayacağını belirtti.
İstanbul'da düzenlenen Future AI Summit'25, yalnızca teknoloji dünyasının değil, tarım sektörünün de dikkatini çekti. 16-17 Nisan tarihlerinde Bahçeşehir Üniversitesi ev sahipliğinde gerçekleşen zirvede yapay zekanın tarımda kullanımı masaya yatırıldı. Özellikle nisan ayında üreticileri zor durumda bırakan zirai don olayları, panelin önemli gündem maddelerinden biri oldu.
Panelin moderatörlüğünü Birleşmiş Milletler Gıda ve Tarım Örgütü Türkiye Kıdemli Program Koordinatörü Özcan Türkoğlu yaparken; Avrupa İmar ve Kalkınma Bankası (EBRD) Ankara Ofis Direktörü Mehmet Üvez, İzmir Ticaret Borsası Genel Sekreteri Dr. Ersin Güdücü, Türk Dünyası Tarım Birliği Başkanı Doğan Başaran ve Yeni Çiftçi Platformu Kurucusu Emrah İnce konuşmacı olarak yer aldı.
Panel sonrasında önemli değerlendirmelerde bulunan endüstri mühendisi Emrah İnce, tarımda yapay zekada önemli fırsatların olduğunu belirten belirterek, yapay zekanın don ve benzeri ürün verimini düşüren sorunlarla mücadelede büyük fayda sağlayacağını, teknolojiyle doğacak yeni fırsatların gençlerin tarım sektörüne ilgisini çekeceğini vurguladı.
Çiftçi kadınların sağladığı verim artışının yapay zeka desteğiyle daha üstlere taşınacağını dile getiren İnce, çiftlikleri yapay zeka ile nesnelerin interneti teknolojisinin yönetilebileceğini söyledi.
Son günlerde tarımdaki don olayına değinerek yapay zekayla sağlanacak desteğin don olayına karşı daha erken müdahale imkanı sunacağını dile getiren İnce, sözlerine şöyle devam etti:
"Bugünün de önemli bir konusu olan, geçtiğimiz hafta yaşadığımız don felaketi var. Tabii dondan korunmanın çeşitli yöntemleri var. Bir tane reçetesi yok, çok çeşitli reçeteleri var. Belki bunlar da otomasyonla, yapay zekanın vereceği komutla hazır hale gelecek.
Don dediğimiz zaman yerleşik don haritaları var. Çiftçinin daha ilk ağaç dikilmeden önce, plantasyonu yapılmadan önce bölge seçimi, arazi seçiminde vermesi gereken kararlar var. Bu karar yanlış olduğu zaman donun etkisi de çok yıkıcı oluyor. Bu aşamada karar destek sistemlerinde yapay zekanın etkisini göreceğiz."
Gübreleme programlarından sulama programlarına kadar yapay zekanın ufak ufak etkilerinin başladığını belirten İnce, tarımda dördüncü devir olan akıllı güç döneminden "AI power" (Yapay zeka gücü) dönemine geçildiğini belirterek şu ifadeleri kullandı:
"Bu çok önemli bir aşama. Burada biz karar verme mekanizmalarında yapay zekayı günlük hayatta da birçok finans kuruluşunun ya da gübre şirketlerinin yaptığı aplikasyonlarda da görüyoruz. Şu an için bunlar basit veriler ama zaman içerisinde FMS yani Farm Management System dediğimiz ana çatı, bir şemsiye altında bir çiftliği yönetecek kadar entegre olacak. Nesnelerin interneti ve yapay zeka ile bir çiftliği yönetebilecek düzeye gelecek."
Emrah İnce, tarımda nüfusun yaşlanmasının bir sorun olduğunu, gençleşmenin artık bir zorunluluk haline geldiğini belirtti. Teknolojiyle tarım alanında oluşacak fırsatların gençlerin bu sektöre ilgisini artıracağına inandığını söyleyen İnce, "Tarımdaki nüfusumuzun gençleşmesi bir zorunluluk, opsiyonel bir şey değil. Şu anki kariyer seçimlerinde yapılan çalışmalarda saha çalışmalarında, tarımla ilgili sektörel seçimlerin yüzde 3 bazında kaldığını görüyoruz. Bu çok düşük bir oran. Tarımda gençleşmek bir zorunluluk ve bunu yaparken de aslında en önemli ortaya çıkış argümanımız teknolojiyi daha seven, teknoloji uygulanacak alanlara girmek isteyen bir yeni nesil olduğunu düşünüyorum. Tarım da bu alanda bakir olduğu için buradaki uygulama alanları daha fazla fırsatlar sunuyor. Genç neslin buradaki tercihinin buradaki oyunu değiştireceğini, teknolojilerle bu oyunun içine girmek isteyeceğini düşünüyorum" dedi.
Tarımla uğraşan kadınların bulunduğu faaliyetlerde verimin yüzde 15-20 daha fazla olduğunu belirten İnce, yapay zekanın da devreye girmesiyle çiftçi kadınların sayısının daha da artacağını söyledi.
İnce, "Ülkemizde 220 bin yaklaşık kayıtlı çiftçi kadınımız var. Çiftçi kadınlarımızın üretim alanlarındaki çalışmalarda şunu gördük ki çiftçi kadınlarımızın elinin değdiği veya yönettiği çiftliklerdeki verim artış oranı yüzde15-20 oranında çıkıyor. Çiftçilerimiz, kadın çiftçilerimiz özellikle çok daha meseleye sadık, çok daha çalışkan ve çok daha istekli gözüküyorlar. Yapay zeka uygulaması olacak çeşitli alanlarda, lider veya önder çiftçilerin seçileceği sahalarda çiftçi kadınlarımızın tercih edilmesi zaten hali hazırda konvansiyonel yöntemlerle elde ettikleri yüzde 15-20'lik verimi çok daha yukarıya taşıyacağını düşünüyorum" diyerek sözlerini sonlandırdı.