Orta Vadeli Program ile emekli maaşı sistemi değişecek. Artık sadece kazanç değil, prim günü sayısı da emekli maaşını artıracak. Amaç, çalışanları daha uzun süre sistemde tutmak ve emekli maaşını yükseltmek. Gazeteci Faruk Erdem bugün köşe yazısında tüm detayları yazdı.
Çalışanların daha çok sistemde kalmasını teşvik etmek için ortaya çıkarılan Orta Vadeli Program'da fazla prim günü olanlar için emekli aylığının yüksek olması sağlanacak. Orta Vadeli Program'da (OVP) emeklilik sistemi ve maaş hesaplama yöntemlerini de içine alan bir dizi düzenlemenin yapılması öngörüldü. Buna göre sadece kazançlar değil prim gün sayısı da emekli maaşını artıracak. Gazeteci Faruk Erdem yeni emeklilik şartları ile ilgili tüm detayları bugün Sabah gazetesindeki köşesinde yazdı.
Erdem, "Şu an üçlü sistem uygulanıyor. Yani 1999 öncesi, 2000-2008 arası ve 2008 sonrası olmak üzere üç ayrı hesaplama yapılarak toplanıyor. Bu üç dönem için ayrı Aylık Bağlama Oranı (ABO) ve çarpanlar kullanıldığı için 1999 öncesi çalışması fazla olanlar avantajlı konumda." diyerek hesaplama yöntemine dikkat çekti.
Ayrıca Erdem, aylık maaşların, sigortalının çalışırken ödediği primler, üç dönem için aylık bağlama oranları, önceki yılın güncelleme katsayısı, önceki yılın enflasyon oranı, önceki yıl büyümenin yüzde 30'u, içinde bulunulan yılın enflasyon artışları baz alınarak hesaplandığını söyledi.
Mevcut sistemde yüksek emekli maaşı alabilmek için öncelikle prime esas kazancı yani brüt maaşı yüksek tutmak gerekiyor. 1999 öncesi çalışmalar daha çok katkı yapıyor. Bir de dilekçe vereceğiniz yıl maaşınızı etkileyebiliyor.
Maaş bağlanırken kullanılan güncelleme katsayısı yıldan yıla aylıkları da değiştiriyor. Örneğin 2024 yılında uygulanan güncelleme katsayısı 2023 yılı enflasyon ve büyüme oranları dikkate alındığında 2025'de uygulanacak olandan yüzde 30 yüksek çıktı. Yani 2024'te emekli olanlara bu yıl olanlardan yüksek maaş hesaplandı. Enflasyon giderek düştüğü için benzer bir durum 2025 ile 2026 arasında da yaşanacak.
Şu andaki sistemde ne kadar çok prim ödenirse emekli maaşı o kadar artıyor. Ancak bütün hayatı boyunca asgari ücretten prim ödeyenler, örneğin Bağ-Kur'lular daha düşük maaş alıyor. Yüksek prim ödeyip sonradan asgari ücretten ödeyenler için de yüksek hesaplamada düşme yaşanıyor.
Sadece yatırılan Prime Esas Kazanç miktarları değil çalışma gün sayıları da etkili olacak. Böylece emeklilikte daha çok aylık almak isteyenler sistemde daha çok kalmayı tercih edecek.
Aylık bağlama sistemi üçlü karma yapıdan kurtarılmalı, tek ABO ve güncelleme ile sadeleşmelidir. Çok çalışıp yüksek prim ödeyen sigortalıların yüksek emekli aylığı almasını sağlayacak sistem emekliliği değil çalışmayı teşvik edecek, kayıt dışılığı da önleyecektir. Belirlenecek ortalama bir güncelleme katsayısı iki yıl arasında emekli olanların aylık farklılıklarını da ortadan kaldıracaktır. 6 aylık enflasyon kadar yapılan artışlar yerine yer ay bir önceki ayın enflasyonu kadar yapılacak artış, emekli aylıklarındaki erimeyi önleyeceği gibi, refah payı gibi tartışmaları ortadan kaldıracak, değişen güncelleme katsayısı sorununu da çözecektir.
Aylık bağlama sistemindeki karma yapının sadeleşmesi.
Enflasyon artışlarının yeniden düzenlenmesi.
Bozulan aktüeryal dengenin yeniden sağlanması.
Sistemde kalmanın emekli aylığı açısından daha cazip hale getirilmesi.
Emeklilere Hazine'den yapılan destek ile taban maaş şeklinde daha yüksek aylıklar ödeniyor. 8-9 bin lira aylığı olan bir emekliye 14 bin 469 TL ödeniyor. Bu rakam Temmuz da daha da artacak. Ancak taban maaşa yakın aylık alanlar açısından bazı sorunlar da ortaya çıkıyor.
Taban maaş konusunda henüz bir değişiklik olmadığını söyleyen Erdem, taban maaş uygulamasının düşük maaş alan emekliler açısından büyük avantaj oluşturduğunu ifade etti. Erdem, "Çalışma hayatı kısa sürmüş, kısmi emekli olmuş, malulen emekli olmuş ya da asgari ücretten prim yatırmış birçok sigortalının emekli maaşı düşük kalmıştı. Bu emeklilere Hazine'den yapılan destek ile taban maaş şeklinde daha yüksek aylıklar ödeniyor. 8-9 bin lira aylığı olan bir emekliye 14 bin 469 TL ödeniyor. Bu rakam Temmuz da daha da artacak. Ancak taban maaşa yakın aylık alanlar açısından bazı sorunlar da ortaya çıkıyor." dedi.
Google Play
App Store
Haberi Paylaş
10:18
İLGİLİ HABERLER
YORUM YAZ