Küresel finans sistemi kırılgan bir döneme giriyor. Merkez bankalarının çatı kuruluşu olan Uluslararası Ödemeler Bankası (BIS) yani Merkez Bankalarının Merkez Bankası yayımladığı son raporunda dünya ekonomisinin "kritik bir kavşağa" ulaştığını açıkladı.
Küresel ekonomide ‘Kritik Dönemeç’: Merkez bankalarının çatı kurumu BIS uyardı. BIS’in görev süresi dolmak üzere olan Genel Müdürü Agustín Carstens, ABD merkezli ticaret savaşlarının ve küresel politikalardaki sert değişimlerin, uzun yıllardır süregelen ekonomik düzeni bozduğunu vurguladı.
Carstens, “Küresel ekonomi artık çok daha belirsiz ve öngörülemez bir döneme giriyor” diyerek, bu durumun sadece ekonomik değil, aynı zamanda kurumlara olan kamu güvenini de sarstığını belirtti. Bu kurumların başında ise merkez bankaları geliyor. BIS raporu, ABD Başkanı Donald Trump’ın 9 Temmuz’da uygulamaya koyması beklenen yeni gümrük tarifeleri öncesinde yayımlandı. Son altı ayda yaşanan jeopolitik sarsıntılar, BIS'in tespitlerini daha da önemli hale getiriyor.
Trump’ın, ABD Merkez Bankası (Fed) Başkanı Jerome Powell’a yönelik “aptal” gibi sert eleştirilerine de dolaylı bir yanıt veren Carstens, hükümetler ile merkez bankaları arasında zaman zaman sürtüşme yaşanmasının “doğası gereği” olağan olduğunu söyledi.
Raporda özellikle artan korumacılık ve ticari parçalanma eğilimleri dikkat çekiyor. Carstens, bu eğilimlerin zaten uzun süredir yavaşlayan büyüme ve verimlilik oranlarını daha da baltaladığını ifade etti.
BIS Baş Ekonomik Danışmanı Hyun Song Shin ise dikkat çekici bir başka veriye işaret etti: ABD doları yılbaşından bu yana yüzde 10 düşüş yaşadı. Bu, serbest kur rejiminin başladığı 1970'lerden bu yana ilk yarıdaki en büyük gerileme olabilir. Shin, bu düşüşün ABD varlıklarından “büyük bir kaçışın” habercisi olduğunu gösteren bir kanıt olmadığını söyledi. Ancak kısa vadede, ABD dışı yatırımcıların yaptığı döviz korumalı işlemlerin bu düşüşe katkı sağladığına dikkat çekti.
BIS’in raporunda ayrıca şu uyarılar öne çıktı:
•Dünya ekonomisi şoklara karşı daha az dayanıklı hale geldi.
•Nüfusun yaşlanması, iklim değişikliği, tedarik zinciri sorunları ve jeopolitik gerilimler riskleri artırıyor.
•COVID sonrası yükselen enflasyon, kamuoyunun fiyatlar konusundaki algısını kalıcı şekilde değiştirdi.
•Artan kamu borçları, faiz artışlarına karşı sistemin kırılganlığını artırıyor. Bu durum aynı zamanda hükümetlerin ekonomik krizlerde harcama yapabilme kapasitesini de sınırlıyor.
Carstens, “Bu borçlanma eğilimi bu şekilde devam edemez” diyerek, özellikle savunma harcamalarındaki artışın durumu daha da zorlaştırabileceği uyarısında bulundu.
Raporda BIS’in mali verileri de yer aldı. Banka, 1,2 milyar dolarlık net kâr elde ederken, toplam kapsamlı gelir 5,3 milyar dolarla rekor kırdı. BIS'e yatırılan döviz mevduatları da tarihin en yüksek seviyesine ulaştı. Carstens, “BIS’in en yüksek kredi notuna sahip olması son derece önemli” diyerek kurumun güvenilirliğine vurgu yaptı.