Petrol fiyatları dünya genelinde sert düşüş yaşarken Türkiye’deki akaryakıt fiyatları ise zamlandı. Bu durum kafaları karıştırırken uzmanlar durumu “Roket ve Tüy” etkisiyle açıklıyor. İşte detaylar...
Uluslararası piyasalarda petrol fiyatları son üç haftada yüzde 11’in üzerinde düşerken Türkiye’deki akaryakıt fiyatları tersine yükseldi. 20 Haziran’dan bu yana Brent petrolün varil fiyatı 77 dolardan 68 dolara kadar geriledi. Ancak yurtiçi pompa fiyatlarında benzine 2,26 TL, motorine 2,12 TL ve LPG’ye 97 kuruş zam geldi.
Ekonomistler bu durumu “Roket ve Tüy” (İngilizcesiyle rockets and feathers) olgusu ile açıklıyor. Bu kavram, akaryakıt gibi ürünlerde fiyatların uluslararası artışlara çok hızlı tepki verip fırlamasını (roket), ancak düşüşlerde aynı hızda inmeyip yavaşça süzülmesini (tüy) anlatıyor.
Özellikle savaş, kriz ya da jeopolitik gerilim gibi gelişmeler yaşandığında petrol fiyatları yükselir yükselmez Türkiye'de pompa fiyatlarına zam gelirken, fiyatlar düştüğünde aynı oranda ve hızda bir indirim genellikle görülmüyor.
Brent petrol fiyatı düşerken Türkiye'deki akaryakıt fiyatlarının sabit kalması ya da artması, tüketicinin bütçesini zorlamaya devam ediyor. Gerek üretici maliyetleri gerekse lojistik giderleri bu durumdan etkilenirken, taşıma ve ulaşım maliyetlerinin de aynı ölçüde düşmemesi enflasyon üzerinde yukarı yönlü baskıyı sürdürüyor.
Bunun yanında temmuz başında Yurt İçi Üretici Fiyat Endeksi (Yİ-ÜFE) oranına bağlı olarak yapılan Özel Tüketim Vergisi (ÖTV) artışının, benzin, motorin ve LPG fiyatlarına doğrudan yansıtılması da akaryakıttaki artışın bir başka nedeni.