Pestisitlerin insan sağlığı üzerindeki etkileri, son yıllarda yapılan bilimsel araştırmalarla daha da netleşti. Pestisitlerden korunmak için bireysel önlemler hayati önem taşıyor. Peki pestisit nedir, hangi hastalıklara neden olur ve kendimizi bu tehlikeden nasıl koruyabiliriz?
Tarımda yaygın olarak kullanılan pestisitler; kanser, hormonal bozukluklar, sinir sistemi hastalıkları ve doğurganlık sorunları gibi pek çok ciddi hastalığa zemin hazırlayabiliyor.
Pestisit, böcekler (insektisit), otlar (herbisit), mantarlar (fungisit) gibi tarım zararlılarını yok etmek amacıyla kullanılan kimyasal madde grubuna verilen genel isimdir. Pestisitlerin temel amacı, tarım ürünlerinin verimini artırmak ve hastalık taşıyan organizmaların yayılmasını önlemektir.
Ancak bu kimyasallar yalnızca zararlıları değil, toprağı, suyu, havayı ve nihayetinde insan bedenini de etkilemektedir.
Pestisit kalıntıları çoğu zaman yediğimiz sebze ve meyvelerde, içtiğimiz suda ve soluduğumuz havada bulunabilir.
Dünya Sağlık Örgütü (WHO), ABD Hastalık Kontrol ve Önleme Merkezleri (CDC) ve Avrupa Gıda Güvenliği Otoritesi (EFSA) gibi otoriteler, pestisitlerin insan sağlığına olan olumsuz etkilerini defalarca vurgulamıştır.
1. Kanser: Harvard Halk Sağlığı Okulu'nun yürüttüğü geniş kapsamlı bir çalışmada, yüksek pestisit maruziyetine sahip kişilerin lenfoma, lösemi ve bazı solid tümör türlerine yakalanma riskinin arttığı gözlemlenmiştir. Özellikle organofosfat grubu pestisitlerin kansere yol açabileceği belirtilmiştir.
2. Hormonal Bozukluklar: Pestisitler endokrin sistem üzerinde ciddi bozulmalara yol açabilir. Kadınlarda erken menopoz, erkeklerde testosteron düşüklüğü, kısırlık gibi etkiler bilimsel olarak kanıtlanmıştır (Environmental Health Perspectives, 2020).
3. Sinir Sistemi Hastalıkları: Uzun süreli pestisit maruziyeti, Parkinson ve Alzheimer gibi nörolojik hastalıklarla doğrudan ilişkilidir. Birçok çalışmada, tarım işçileri ve kırsal bölgelerde yaşayan bireylerde Parkinson görülme sıklığının ciddi ölçüde arttığı ortaya konmuştur (National Institute of Environmental Health Sciences, 2022).
4. Gelişimsel Bozukluklar: Hamilelikte pestisitlere maruz kalan annelerin bebeklerinde öğrenme güçlüğü, dikkat eksikliği ve otizm spektrum bozuklukları gibi nörogelişimsel hastalıkların görülme riski artar.
5. Solunum Sistemi Problemleri: Pestisit solunumu; bronşit, astım, KOAH gibi rahatsızlıkların tetiklenmesine neden olabilir. Özellikle çocuklarda ve yaşlılarda bu etkiler daha belirgindir.
1. Organik Gıdaları Tercih Edin: Pestisit kalıntısı içermeyen organik sertifikalı ürünler, sağlığınız için daha güvenlidir. ABD merkezli Environmental Working Group (EWG), her yıl "Kirli Düzine" adı altında en fazla pestisit kalıntısı içeren gıdaları açıklamaktadır. Bu listeye göre çilek, ıspanak, elma gibi bazı ürünlerde pestisit oranı yüksektir.
2. Sebze ve Meyveleri İyi Yıkayın: Sirkeli suda bekletmek, akan su altında yıkamak, hatta bazı sebzeleri soymak kalıntıların önemli bir kısmını temizler. Ancak bu yöntemler her zaman yeterli olmayabilir.
3. Et ve Süt Ürünlerinde Dikkatli Olun: Pestisitler sadece bitkisel ürünlerde değil, hayvan yemleri yoluyla et ve süt ürünlerine de geçebilir. Hayvancılıkla uğraşan üreticilerin kullandığı yemlerdeki kimyasal kalıntılar, insanlara et ve sütle taşınabilir.
4. Paketli Ürünlerin İçeriklerini Okuyun: Bazı pestisit türevleri işlenmiş ürünlerde katkı maddesi olarak yer alabilir. Gıda etiketlerini okumak ve anlamak bu noktada büyük önem taşır.
5. Tarımsal İlaçlama Yaparken Koruyucu Donanım Kullanın: Tarım işçileri ve bahçeyle uğraşan bireylerin maske, eldiven ve koruyucu gözlük gibi ekipmanları kullanmaları gerekir. Pestisitleri açık alanda ve rüzgara karşı kullanmak tehlikeyi azaltır.
6. Yerel Üretici ve Güvenilir Pazarlara Yönelin: Güvenilir üreticilerle doğrudan iletişim kurmak ve onların üretim süreçlerini öğrenmek, pestisitten uzak beslenmenin bir başka yoludur.
FAO (Birleşmiş Milletler Gıda ve Tarım Örgütü) verilerine göre Türkiye’de pestisit kullanımı son 10 yılda yüzde 30’un üzerinde artmıştır.
Özellikle Akdeniz ve Ege bölgelerinde yoğun tarım yapılan alanlarda bu oranlar dünya ortalamasının üzerine çıkmıştır.
Avrupa Birliği, 2030 yılına kadar pestisit kullanımını yüzde 50 azaltmayı hedeflerken, Türkiye'de bu konuda yasal düzenlemeler yetersiz kalmaktadır.
Pestisitlerin sadece insanlar için değil, çevre için de büyük bir tehdit oluşturduğu unutulmamalıdır.
Arı ölümlerinin önemli bir bölümü pestisit kaynaklıdır.
Ayrıca toprak yapısını bozarak verimliliği azaltır, su kaynaklarını kirletir ve ekosistemin dengesini bozar.
Google Play
App Store
Haberi Paylaş
17:33
YORUM YAZ