Trabzon hurması kelimesinin eş anlamlısı nedir dendiğinde ilk akla gelen “cennet hurması” olsa da, Türkiye’nin farklı yörelerinde “Hurma”, “Hopa elması”, “Akdeniz hurması”, “kara hurma” gibi adlar da duyulur. Dil bilginleri ad değişimlerini iklim, yetiştirme geleneği ve pazar terminolojisine bağlarken, botanikçiler meyvenin Latince adının Diospyros kaki olduğunu vurgular. Ticari etiketlere bakıldığında raflarda bazen “kaki” bazen “persimmon” kelimesi görülür; bu da küresel pazarda tek bir meyvenin kaç isme sahip olabileceğini gösterir. Edebiyatta cennet kavramıyla yan yana anılması, meyvenin hem rengine hem de bal kıvamındaki tadına atfedilen bir metafor olarak kabul edilir.
Lezzetiyle olduğu kadar değişik isimleriyle de merak uyandıran Trabzon hurmasının diğer adı gündelik konuşmada pek çok kez karşımıza çıkar. Halk pazarında "Cennet hurması var, alır mısın?" diyen tezgâhtar aslında aynı meyveyi tarif ederken, başka bir yörede “Hopa elması” ifadesi duyulur ve kafa karışabilir. Peki "Trabzon hurmasının diğer ismi gerçekten kaç tanedir, hepsi aynı türü mü anlatır?" sorusu aklınızı kurcalıyorsa doğru yerdesiniz. İşte ayrıntılar!
Karadeniz bölgesinde yetişen bu meyve için en yaygın alternatif ad cennet hurmasıdır. “Cennet” ifadesi, Osmanlı mutfağında tatlı meyveleri tanımlayan geleneksel bir sıfat olarak kullanılmış ve halk hafızasında kalıcı olmuştur. Ticaret belgelerinde “Akdeniz hurması” ibaresi, Karadeniz dışında Antalya ve Mersin gibi bölgelerde de yetiştirilmesiyle ilişkilendirilir. Rize–Hopa hattındaki üreticiler “Hopa elması” deyimini tercih eder; burada elma benzetmesi, meyvenin sulu yapısına değil, bölgenin yerel pazar isimlendirme alışkanlıklarına dayanır. Anadolu’nun iç kesimlerinde ise olgunlaşmış koyu turuncu çeşidine “kara hurma” denilerek tat ve kıvam açısından zenginliğine vurgu yapılır.
“Cennet hurması” ifadesinde “cennet” sözcüğü, Türkçe’de “çok tatlı, ballı” anlamını pekiştiren bir övgü sıfatıdır. Şeker oranı yüksek, tanen seviyesi düşük yumuşak meyveler halk arasında “cennet hurması kıvamını bulmuş” şeklinde tarif edilir. Dil bilimsel açıdan bakıldığında, “cennet” kelimesi Arapçadan gelen “cenna” köküne dayansa da, meyve adı olarak tamamen Türkçe kullanımda yerleşmiştir. Böylece Trabzon hurması ile cennet hurması aslında aynı meyve için kullanılan iki eş anlamlıdır.
Türkiye’de yetiştirilen başlıca üç çeşit vardır: “Hachiya”, “Fuyu” ve “Tipo”. Hachiya meyvesi badem biçiminde, yenmek için iyice yumuşaması gerekir; halk arasında “dikenli cennet hurması” diye de bilinir. Fuyu çeşidi elma gibi ısırılarak yenebilen sert yapısıyla manav tezgâhlarında “elma hurması” etiketiyle satışa çıkar. Tipo türü ise bölgeye adaptasyonu yüksek, sarı–turuncu renkli klasik Trabzon hurmasıdır. Ulusal pazarda “kaki” kelimesi özellikle Fuyu ve Tipo için ambalaj üstünde sıkça karşımıza çıkar.
Google Play
App Store
Haberi Paylaş
17:29
İLGİLİ HABERLER
YORUM YAZ