Dengeli bir kişilik ve sağlıklı ilişkiler kurmanın yolu çoğu zaman samimi bir alçakgönüllülükten geçer. İşte bu alçakgönüllü tavır, toplum dilinde tevazu kelimesiyle karşılık bulur. Günümüzde rekabetin ve bireyciliğin ön planda olduğu modern yaşamda, tevazu sahibi olmak zor gibi görünse de aslında hem iç huzuru artıran hem de başkalarıyla kurulan bağı güçlendiren bir nitelik. Tevazu ne demek, tevazu ne anlama gelir gibi sorular, özünde insanın hem kendisiyle hem de çevresiyle daha barışık bir yaşam sürmesine kapı açan bir karakter özelliğini tanımlar.
Tevazu, insanların iç dünyası ve sosyal etkileşiminde büyük bir yer kaplayan erdemlerden biri. Kişinin içsel dinginliği kadar, toplumsal uyumu da destekleyen bu özellik, tarih boyunca dinî, felsefî ve edebî metinlerde övülmüş ve insanî değerlere katkısı vurgulanmış. Örneğin, birçok öğreti, kendini olduğundan yüksek göstermek veya başarılarını abartarak anlatmak yerine, başarısını hem kendine hem de başkalarına karşı mütevazı bir şekilde kabul etmenin önemini anlatır. Tevazu nedir sorusunun yanıtı, sadece “alçakgönüllü davranış” demekle sınırlı kalmaz; aynı zamanda kişinin benliğini ve kabiliyetlerini doğru ölçüde değerlendirmesi, hatalarından ders alması ve sürekli öğrenme arzusuyla hareket etmesi de bu kelimenin içine dâhil edilebilir. Topluma yansıyan yönü ise sevecenlik, saygı, başkalarının fikrine açık olma ve kibirden uzak durma gibi olumlu davranış kalıplarında görülür. Gerek aile içinde, gerek iş hayatında, gerekse sosyal ilişkilerde bu tutum, insanlar arası bağlılığı ve saygıyı güçlü kılmanın anahtarlarından biri.
Tevazu, basitçe ifade etmek gerekirse “kendi değerini bilirken, bunu başkalarını küçümsemeyecek ya da gösterişe kaçmayacak biçimde yansıtma” hâlidir. Kişi, sahip olduğu bilgi, yetenek veya imkânlar doğrultusunda kendine güvenebilir; fakat bu durumu başkalarını değersizleştirecek veya onlarda eksiklik duygusu uyandıracak şekilde kullanmaz. Aksine, çevresine yardımcı olma, başkalarının görüşüne saygı duyma ve iş birliğine açık olma gibi tutumları ön plana çıkarır.
Erdemli bir kişilik geliştirme yolunda sıklıkla söz konusu olan tevazu, kişinin özgüven eksikliği yaşaması ya da öz değerini reddetmesi demek değildir. Tam tersine, birey benliğinin farkındadır ve kendisini doğru konumlandırır. Etrafına bakıp diğer insanların da varlığını ve değerini kabul eder. Bu açıdan, tevazu, “kendini bilmek” ilkesiyle iç içedir. Özellikle zorluklar veya başarılar karşısında, kişinin benliğini abartmadan veya küçümsemeden koruyabilmesi, bir tür ruhsal olgunlaşmayı yansıtır.
Türkçede “alçakgönüllülük” tevazu kavramıyla en sık ilişkilendirilen eş anlamlı ifadedir. Ayrıca “mütevazılık” da aynı kökten türeyip benzer anlama sahiptir. Sözlüklerde, tevazu sözcüğü için “yumuşak başlılık, büyüklük taslamama” gibi karşılıklar da verilir. Bu nitelik, günlük konuşmalarda “mütevazı insan” şeklinde bir kalıpla kendini gösterir. Burada dikkat çeken nokta, tevazunun “acizlik” veya “kendini küçümseme” gibi yorumlanmaması gerektiğidir. Zira tam aksine, kişi kendini değersiz hissetmez; sadece kendi başarısını abartmaz veya başkalarını ezerek öne geçmeye çalışmaz. Bu tutum, sosyal ilişkilerde soğukkanlılık, anlayış ve saygı temelli bir yaklaşımı destekler.
Tevazunun ifade ettiği anlam katmanları, insanın hem içsel hem de dışsal dünyasına hitap eder. İçsel boyutunda, bireyin kendini tanıması ve kabullenmesi yer alır. Bu kabullenme, özgüveni kıracak düzeyde bir alçaltma değil, aksine olgun ve farkında bir duruşla var olma hâlidir. Dışsal boyutta ise toplumsal hayatta başkalarıyla etkileşim kurarken, saygıyı temel alan, övünme ve gösterişten kaçınan bir yaklaşım görülür. Yapıcı bir iletişim, nazik bir üslup ve empati duygusu da bu yaklaşımın parçalarıdır.
Tevazu, “büyüklenme” veya “kendini övme” davranışlarının tam zıddı sayılabilir. Kişi, başarılarını veya meziyetlerini kaybetmek korkusuyla saklamaz ama bunları sürekli göz önünde serip başkaları üzerinden üstünlük kurmaya çalışmayı da etik bulmaz. Bu yönüyle, tevazu, hem kişinin kendi benliğiyle barışık olmasını sağlar hem de sosyal ortamlarda sevgi ve saygı çerçevesinde ilişkiler kurmasına yardımcı olur.
Türkçe’de “kibir” veya “böbürlenme” gibi sözcükler, toplumun olumsuzladığı davranış kalıplarını işaret eder. Tevazu ise bu olumsuzlamanın karşısında yer alan pozitif değerdir. Günlük hayatta tevazu sahibi bireyler, yaptığı işleri önemsemesine rağmen bunlarla övünmek yerine, çevresindeki insanların da başarı ve mutluluklarına destek olma gayreti gösterir. Böyle bir tavır, gerek aile ortamında gerek iş hayatında gerekse dost çevrelerinde takdirle karşılanır.
Dahası, hayatın farklı alanlarındaki insanların ortak kesişim noktasının genellikle tevazu olduğunu görüyoruz. Liderler, sanatçılar, akademisyenler veya sıradan bireyler, hangi statüde olurlarsa olsunlar tevazuya sahip olduklarında karşılarındaki kişide kolayca güven ve sempatik bir etki bırakırlar. Dolayısıyla toplumsal bütünlük ve uzlaşı da bu erdemin yaşanmasıyla güç kazanır.
Google Play
App Store
Haberi Paylaş
16:59
YORUM YAZ