Çalışanlar alacakları konusunda haklarını bazen bilmiyor. Türkiye’de geçmişte işçilerin alacaklarında 5 yıl, bazılarında ise 10 yıl zaman aşımı uygulanıyordu. Ancak 2017 yılından itibaren tüm işçi alacaklarında zaman aşımı süresi 5 yıl olarak eşitlendi.
İşçiler normal çalışma ücretleri, fazla çalışma ücretleri, dini veya milli bayramlardaki çalışma ücretleri, ikramiye ödemeleri, kullanılmayan yıllık izin ücretleri, kıdem tazminatı, ihbar tazminatı, kötü niyet tazminatı, haksız fesih tazminatı gibi alacaklar için dava açabiliyorlar. Bu alacakların tamamı zaman aşımı süresine tabi bulunuyor. İşten ayrıldıktan sonra işçi hakkını 5 yıl içinde talep etmezse kaybedilebiliyor.
Habertürk'ün haberine göre geçmişte normal çalışma ücreti, fazla çalışma ücreti, ulusal bayram ve genel tatil günleri ile hafta tatili ücreti ve ikramiye gibi alacaklarda 5 yıllık zaman aşımı uygulandı. Kullanılmayan yıllık izin ücretlerinde de 2012 yılı öncesinde zaman aşımı süresi beş yıl idi. Türk Borçlar Kanunu yürürlüğe girdikten sonra 2012 yılında on yıla çıkartıldı. İş Mahkemeleri Kanununun yürürlüğe girdiği 2017 yılında ise tekrar beş yıla çekildi.
İşçilerin işverenden talep ettiği kıdem tazminatı, ihbar tazminatı, kötü niyet tazminatı, haksız fesih tazminatı gibi alacaklarda zaman aşımına ilişkin özel kanunda bir hüküm yoktu. Bu nedenle geçmişte Türk Borçlar Kanunu hükümlerine göre on yıllık zaman aşımı süresi uygulandı. Ancak, 2017 yılında İş Mahkemeleri Kanununda tazminat alacaklarındaki zaman aşımı süresi de 5 yıla indirildi.
Daha önce doğmuş tazminat alacaklarına uygulanacak zaman aşımı konusunda geçici maddeyle geçiş hükmü eklendi. Buna göre, 25 Ekim 2017 tarihinden önce sona ermiş sözleşmelerden kaynaklı yıllık izin ücreti ile tazminat alacaklarında zaman aşımı süresinin on yıl olarak uygulanması, ancak, 25 Ekim 2017 tarihinden sonraki sürelerin beş yılı aşmaması öngörüldü.
2017’deki değişiklik uyarınca, iş sözleşmesinden kaynaklanmak kaydıyla hangi kanuna tabi olursa olsun, yıllık izin ücreti ve kıdem tazminatı, ihbar tazminatı, kötü niyet tazminatı ve eşit davranma ilkesine aykırılık tazminatında zaman aşımı süresi beş yıl olarak belirlendi. Bu düzenleme gereği, beş yıllık zaman aşımı süresi İş Kanununun yanı sıra Türk Borçlar Kanunu, Basın İş Kanunu ve Deniz İş Kanunu kapsamında çalışanlar için de geçerli bulunuyor.
Zaman aşımı süresinin ne zaman başlayacağı, alacak türüne göre değişiyor. Ücret alacaklarında süre her bir alacağın doğduğu tarihte başlar. Örneğin, fazla çalışma ücreti ödenmediği için açılan davalarda sadece son 5 yıldaki fazla çalışma ücretleri talep edilebilir. Beş yıldan önceki fazla çalışma alacakları zaman aşımına uğrar.
Buna karşılık kullanılmayan yıllık izin ücreti ile ihbar tazminatı, kıdem tazminatı gibi alacaklar için zaman aşımı süresi iş akdinin feshedildiği tarihte başlar. Sözleşme feshinden itibaren beş yıl içinde dava açan işçi alacak talebinde bulunabilir.
İşçi zaman aşımı süresi dolduktan sonra da dava açabilir. İşveren zaman aşımının def’i talebinde bulunursa işçi açısından yapacak bir şey yok. Ancak, işveren zaman aşımının def’i talebinde bulunmazsa hakim kendiliğinden zaman aşımı kararı veremez. Yargıtayın bu konuda verilmiş kararları bulunuyor (9. H.D. Esas No: 2016 / 21854, Karar no: 2020 / 7673).
Google Play
App Store