Dünya enflasyon canavarı ile boğuşuyor! Fiyatlar 25 kat arttı
Dünyadaki bütün ülkeler enflasyon canavarı ile boğuşuyor. Sadece Türkiye’de değil tüm dünyanın kabusu olan enflasyon ABD merkezli Pew Araştırma Merkezi raporlarına da yansıdı. Enflasyon son iki yılda ABD’de 4, İtalya’da 19, İsviçre’de 20, Yunanistan’da 21, İsrail’de ise 25 kat arttı. Türkiye oranda birinci sırada, artış çarpanında ise 16. Sırada yer alıyor.
Koronavirüs pandemisi ile başlayan Rusya-Ukrayna arasındaki savaş nedeniyle ‘tedarik zincirinde’ yaşanan sıkıntılar ülkelerde son yıllarda görülmemiş büyükte bir enflasyonla karşı karşıya bıraktı. ABD’de yıllardır düşük olan ve 2019’un sonunda yüzde 2,3 olan enflasyon yalnızda dört defa yüzde 5,0’ı aştı. Son 2 yılda dört katan artan enflasyon Amerika halkı için en büyük problem. ABD Çalışma İstatistikleri Bürosunun son raporuna göre mayıs ayında yıllık enflasyon oranı, tüketici fiyat endeksi ile ölçülen 1981’den bu yana en yüksek seviyesi olan yüzde 8,6 oldu. Hayat pahalılığın olduğu tek yer ABD değil.
16 ÜLKEDE BÜYÜK ARTIŞ
Pew Araştırma Merkezinin verileri 44 gelişmiş ekonominin neredeyse hepsinde tüketici fiyatlarının pandemi öncesine göre önemli ölçüde arttığını ortaya koyuyor. Verilere göre OECD ülkelerinin 37’sinde, Covid-19 virüsü yayılmaya başladığı için bu yılın ilk çeyreğinde ortalama yıllık enflasyon oranı 2020'nin ilk çeyreğindekinin en az iki katıydı. 16 ülkede, ilk çeyrek enflasyonu iki yıl önceki seviyesinin dört katından fazlaydı.
İSRAİL İLK SIRADA
Son iki yılda enflasyonun en hızlı arttığı ülke İsrail oldu. İsrail’deki yıllık enflasyon oranı, 2012’nin başından 2021'in ortalarına kadar her çeyrekte yüzde 2,0’ın altındaydı. 2020’nin ilk çeyreğinde oran yüzde 0,13’e geriledi. Ancak pandemi ile İsrail'in tüketici fiyat endeksi son iki yılda hızla yükselmeye başladı. Bu yılın ilk çeyreğinde yüzde 3,36’ya çıkan enflasyon oranı 25 katından fazla bir artışa işaret ediyor. İsrail’i ise Yunanistan takip ediyor. 2010’ların ortalarında ekonomisinin neredeyse erimesinin ardından birkaç yıl boyunca düşük enflasyon yaşayan Yunanistan’daki yıllık enflasyon oranı bu yılın ilk çeyreğinde yüzde 7,44’e ulaşmış durumda. Bu da iki yıl öncesine (yüzde 0,36) göre 21 kat artış anlamına geliyor.
TÜRKİYE AÇIK ARA EN YÜKSEK ENFLASYON ORANINA SAHİP ÜLKE
Yunanistan’ı da eksi yüzde 0,13'ten yüzde 2,06'ya yükselen İsviçre ve 19 kat artışla İtalya takip ediyor. Türkiye ise 2022’nin ilk çeyreğinde açık ara en yüksek enflasyon oranına sahip ülke oldu. Uzun yıllar düşük seviyelerde seyreden enflasyonun temel sebebi hiç kuşkusuz pandemi ve Rusya-Ukrayna savaşı. Rusya’da enflasyon oranları, Ukrayna’nın işgalinin ardından istikrarlı bir şekilde yükseldi. Endonezya’da enflasyon, pandeminin başlarında düştü ve düşük seviyelerde kaldı. Japonya, çok düşük enflasyon oranlarıyla yıllardır süren mücadelesini sürdürüyor. Suudi Arabistan’da ise durum tersine döndü. Enflasyon oranı pandemi sırasında yükseldi ancak daha sonra 2021’in sonlarında keskin bir şekilde düştü. O zamandan beri biraz arttı, ama hâlâ sadece yüzde 1,6. OECD’nin ara raporuna göre nisan ayı enflasyon oranı, grubun 38 üye ülkesinden 32’sinde mart ayı rakamının önüne geçti.
AVRUPA'DA GIDAYA KİŞİ SINIRLAMASI
Batılı ülkelerin Rusya'ya yönelik sert ekonomik müeyyidelerine rağmen Ukrayna'da savaş devam ederken, küresel arza ilişkin endişelerin ve maliyetlerin yükselmesiyle gıda fiyatlarındaki keskin artış da sürüyor. Avro Bölgesi’nde savaşla ivmelenen enerji ve gıda fiyatları, enflasyonu mayısta yüzde 8,1 ile 1997 yılından bu yana en yüksek seviyeye çıkarırken, bu oranın Avrupa Merkez Bankası (ECB) tarafından belirlenen hedefin dört katından fazla olması dikkati çekti. Başta un ve ayçiçeği yağı olmak üzere Avrupa'da temel gıda ürünlerinde fiyat artışları ve bazı ürünlerde tedarik sıkıntısı yaşanıyor. Bazı marketler, bu sorunun önüne geçmek için ayçiçeği yağı ve un satışlarına kişi başı sınırlandırmasını devam ettiriyor.
