Araç sahipleri genellikle lastik değişiminde sadece diş derinliğine veya markasına odaklanır. Ancak lastiğin yanağında yazan ve çoğu kişinin "seri numarası" sandığı o küçük çerçeve içindeki 4 haneli tarih kodu, aslında lastiğin ölüm fermanıdır. Kauçuğun raf ömrünü bilmemek, otoyol süratlerinde lastiğin parçalanmasına ve felaketle sonuçlanan kazalara davetiye çıkarıyor. İşte lastikçilerin bazen söylemekten çekindiği, ikinci el araç alırken mutlaka bakmanız gereken o hayati detay.
Otomobilin yolla temas eden tek parçası olan lastikler, sürüş güvenliğinin en kritik halkasıdır. 2025 yılı itibarıyla artan lastik fiyatları (kaliteli bir takım lastik 20.000 TL'yi aşmış durumda), sürücüleri "çıkma lastik" almaya veya mevcut lastiklerini sonuna kadar kullanmaya itiyor. Muayene istasyonlarında veya polis kontrollerinde genellikle "diş derinliği" (yasal sınır 1.6 mm) kontrol edilir. "Dişleri daha yeni, bu lastik beni 2 yıl daha götürür" cümlesi, sanayide en sık duyulan ama teknik olarak en hatalı cümledir. Çünkü bir lastiğin ömrünü belirleyen tek şey dişleri değil, kimyasal yapısıdır. Ve bu yapının son kullanma tarihi, lastiğin üzerinde açıkça yazar.
Lastiklerin yanak kısmında, janta yakın yerde "DOT" yazısı ve ardından gelen harfler serisi bulunur. Bu serinin en sonunda, genellikle oval bir çerçeve içine alınmış 4 haneli bir sayı vardır. Örneğin: "2425" veya "1023" gibi. İşte bu rakamlar, lastiğin doğum tarihidir.
Bu kodun okunuşu şöyledir: İlk iki hane haftayı, son iki hane ise yılı gösterir.
Eğer lastiğin üzerinde sadece 3 haneli bir rakam varsa (Örn: 128), o lastik 2000 yılından önce üretilmiştir ve bir tarihi eser niteliğindedir; derhal imha edilmelidir.
Lastik üreticileri birliği verilerine göre, bir lastiğin ideal raf ömrü (doğru saklama koşullarında, güneş görmeden) 10 yıldır. Ancak araca takılıp yola çıktıktan sonra kullanım ömrü maksimum 5 yıldır. İsterse dişleri hiç aşınmasın, araca takıldıktan 5 yıl sonra o lastik özelliğini kaybeder.
Kauçuk, doğal bir malzemedir ve zamanla oksitlenerek sertleşir. "Bayatlayan" lastik esnekliğini kaybeder, sertleşir ve adeta bir bakalit parçasına dönüşür. Sertleşen lastik asfalta tutunamaz, fren mesafesini uzatır ve en ufak bir darbede (çukur, kaldırım) balon yapmadan doğrudan yarılabilir.
Lastik alırken en büyük tuzak, "Sıfır Lastik" kavramında yatar. Bir lastikçiye gittiğinizde size poşetinde, hiç kullanılmamış, etiketleri üzerinde bir lastik getirebilirler. Ancak bu lastiğin üretim tarihi 2022 ise (şu an 2025 sonundayız), o lastik aslında 3 yaşındadır ve raf ömrünün üçte birini depoda yemiştir.
Kampanyalı, piyasa fiyatının çok altında satılan lastiklerin büyük kısmı "tarihi geçmiş" veya "tarihi yaklaşmış" stok lastikleridir. Lastik alırken satıcıya mutlaka "Tarihleri yeni mi?" diye sormak ve montajdan önce o 4 haneli koda bizzat bakmak gerekir. İdeal olan, içinde bulunduğunuz yılda veya en geç bir önceki yılın sonunda üretilmiş lastiği almaktır.
Özellikle kış lastikleri, yapısındaki "silika" maddesi sayesinde soğuk havada yumuşak kalabilme özelliğine sahiptir. Ancak tarih geçtikçe silika etkisini kaybeder ve lastik taş gibi olur. 2020 üretimi, dişi çok iyi durumda olan bir kış lastiği, 2025 üretimi orta kalite bir yaz lastiğinden karda daha kötü performans gösterebilir.
Bu nedenle ikinci el araç alırken veya çıkma lastik bakarken, diş derinliğinden önce DOT tarihine bakmalısınız. Tarihi 5 yılı geçmiş (örneğin 2020 ve öncesi) bir lastik, üzerinde "Michelin, Continental, Pirelli" gibi dev markalar yazsa bile, güvenlik açısından "kabak" bir lastikten farksızdır.
Tarihi geçmiş lastiklerin en korkutucu yanı, dışarıdan sağlam görünseler bile içten çürümeye başlamalarıdır (Dry Rot). Lastiğin içindeki çelik kuşaklar ile kauçuk birbirinden ayrılmaya başlar. Bu durum otoyolda yüksek hızla giderken lastiğin aniden gümlemesine ve aracın kontrolünün kaybedilmesine yol açabilir.
Ailenizin ve kendinizin can güvenliği için, aracınıza binmeden önce lastiklerinizin yanaklarına eğilin ve o 4 rakamı kontrol edin. Eğer lastikleriniz 5 yaşından büyükse (2020 ve öncesi), dişleri ne kadar derin olursa olsun değiştirme vakti gelmiş demektir. Unutmayın, sizi hayata bağlayan yüzey sadece 4 avuç içi kadardır.
Google Play
App Store