Her gün tüketiyoruz ama aslında bilmeden kendimizi zehirliyormuşuz! Uzmanlar en sağlıksız ekmek türlerini açıkladı

Ekmek, medeniyetlerin ve kültürlerin temel gıdasıdır. Türkiye'de ekmek tüketimi, dünya ortalamasının çok üzerindedir ve neredeyse her öğün sofra onsuz eksik kalır. Ancak bu kadar çok tüketilen bir gıdanın, içeriği ve sağlığa olan etkileri konusunda bilinçli olmak hayati önem taşır. Uzmanlar, özellikle endüstriyel olarak aşırı işlenmiş, lif ve besin değeri düşürülmüş bazı ekmek türlerinin, sanıldığı gibi temel bir enerji kaynağı olmak yerine, vücutta hızla yağa dönüşerek ve iltihabı tetikleyerek uzun vadede ciddi sağlık sorunlarına neden olabileceğini belirtiyor.

BEYAZ UNUN GİZLİ TUZAĞI

Bir ekmeği "sağlıksız" yapan şey, kullanılan unun işlenme biçimidir. Buğday tanesi, üç ana bölümden oluşur: kepek (lif), ruşeym (vitaminler ve yağlar) ve endosperm (nişasta). Beyaz un üretilirken, tanenin en değerli kısımları olan kepek ve ruşeym çıkarılır, geriye sadece nişastadan oluşan endosperm kalır.

• Glisemik İndeks Yükselişi: Lif içeriği çıkarılan beyaz un, vücutta hızla glikoza dönüşür. Bu durum, kan şekerini ani ve kontrolsüz bir şekilde yükseltir. Sık sık yaşanan bu kan şekeri dalgalanmaları, pankreası yorarak insülin direncini ve tip 2 diyabet riskini artırır.
• Besin Değeri Kaybı: Beyaz ekmekte lif, B vitaminleri, E vitamini ve mineraller büyük ölçüde kaybolur. Bu nedenle, tüketilen kaloriye karşılık vücuda sağlanan besin değeri çok düşüktür. Bu durum, ekmeği "boş kalori" kaynağı haline getirir.

HER LOKMASI "ZEHİR SAÇAN" 5 EKMEK TÜRÜ

Uzmanlar, beslenme açısından en çok sınırlandırılması veya tüketilmemesi gereken ekmek türlerini, içerdikleri katkı maddeleri, düşük lif oranları ve yüksek glisemik indeksleri nedeniyle şöyle sıralıyor:

1. Tamamen Beyaz Ekmek: Beyaz ekmek, rafine edilmiş un kullanılarak yapıldığı için, en düşük lif oranına sahip ekmektir. Hızla kana karışarak kan şekerini yükseltir ve tokluk süresi kısadır. Türkiye'de kültürel bir alışkanlık olsa da, uzmanlar günlük tüketimin en çok sınırlandırılması gereken ekmek türü olduğunu belirtiyor.
2. Paketli Tost ve Sandviç Ekmekleri: Bu tür ekmekler, yumuşak dokularını korumak ve raf ömürlerini uzatmak için genellikle yüksek oranda mısır şurubu, şeker, koruyucu maddeler (emülgatörler) ve yüksek fruktoz içerir. Bu gizli şeker ve katkı maddesi yükü, bu ekmekleri beyaz ekmekten bile daha sağlıksız bir hale getirebilir ve sürekli tüketimi, kilo alımı ile kronik iltihaplanma riskini artırır.
3. Hazır Lavaş ve Yufka: Özellikle endüstriyel olarak üretilen hazır lavaş ve yufkalar, beyaz un, koruyucular ve bazen de yüksek miktarda hidrojenize yağ içerir. Yüksek ısıda pişirilmeleri ve düşük lif oranları, bu ürünlerin de kan şekerini hızla yükseltmesine neden olur. Geleneksel yöntemlerle yapılmış olsa bile, beyaz unla yapıldıkları için tüketim miktarına dikkat etmek gerekir.
4. Aşırı İşlenmiş Glütensiz Ekmekler: Glüten hassasiyeti olmayan kişiler için, sadece "glütensiz" etiketi taşıyan ekmekler yanıltıcı olabilir. Glütensiz ekmeklerin çoğu, yapıştırıcı görevi gören glüteni ikame etmek için yüksek oranda nişasta (pirinç nişastası, mısır nişastası), şeker ve basit karbonhidrat içerir. Bu durum, glisemik indekslerini beyaz ekmekten bile daha yüksek hale getirebilir.
5. Tatlandırılmış ve Aromalı Ekmekler (Çörek, Tatlı Ekmekler): İçerisinde meyve kuruları, şeker şurupları, bal veya kakao gibi ek tatlandırıcılar bulunan ekmekler, yüksek kalori, yüksek şeker ve düşük lif oranlarıyla listenin sağlıksızları arasındadır. Bunlar, normal bir ekmekten çok, bir tatlı veya pastane ürünü olarak görülmelidir.

SAĞLIKLI EKMEK SEÇİMİNİN KRİTERLERİ

Ekmekten tamamen vazgeçmek yerine, doğru ve bilinçli tercihler yapmak mümkündür. Uzmanlar, ekmek alırken şu kriterlere dikkat edilmesini önerir:

• Tam Tahıl Kontrolü: Ekmeğin, %100 tam buğday, tam çavdar veya yulaf gibi tam tahıllı unlardan yapıldığından emin olun.
• Lif Oranı: Yüksek lif içeren ekmekler, kan şekerini daha yavaş yükseltir ve tokluk hissini uzatır.
• Ekşi Maya (Sourdough): Ekşi mayalı ekmekler, geleneksel maya ile yapılanlara göre daha düşük glisemik indekse sahiptir ve besin emilimini artırabilir.

Bilinçli tüketim, sağlıklı bir yaşam için atılacak en önemli adımdır. Ekmek sofraların baş tacı olmaya devam edebilir, ancak tercihimiz her zaman tam tahıllı ve sağlıklı seçeneklerden yana olmalıdır.