Günlük dilde bazen “zor beğenen, seçici veya titiz” diye tanımlayabileceğimiz insanlar için kullanılan “müşkülpesent” kelimesi, Osmanlı Türkçesinde de yer bulan ve “kolay kolay memnun olmayan” kişi anlamını özetleyen bir sözcük. Müşkülpesent nedir, müşkülpesent ne demek gibi sorular, bu kelimenin kökenine ve hangi durumları betimlediğine dair merak uyandırır. Özellikle “titiz, ayrıntıcı veya zor beğenen” kişilik özelliklerini ifade etmek istediğimizde “müşkülpesent” ifadesi akla gelir.
Birinin sürekli kusur bularak her durumda en ince detayı dahi eleştirmesi veya bir şeyi beğenmek için çok yüksek standartlar talep etmesi, çoğu zaman o kişinin müşkülpesent bir yapıya sahip olduğu kanısını uyandırır. Bu kavram, gündelik sohbetlerde karşımıza çıkabileceği gibi edebiyat metinlerinde de kendini gösterir. Kelimenin yapı taşları olan “müşkül” (zor, güç) ve “pesent” (Farsça kökenli “beğenmek” fiilinden türeyen) sözcükleri birleştiğinde, “zor beğenen” anlamını oluşturur. Dolayısıyla bu kavram, bir kişinin kolay kolay tatmin olmayışını, genellikle yüksek standartlara veya eleştirel bir bakış açısına sahip oluşunu anlatmak için kullanılır.
Arapça “müşkül” (zor, sıkıntılı) ve Farsça “pesendîden” (beğenmek) sözcüklerinin birleşimiyle türeyen “müşkülpesent,” “oldukça seçici, zor beğenen, çabucak ikna olmayan” anlamını taşır. Günümüzde “titiz” veya “zor memnun olan” şeklinde tabirlerle yakın anlamdadır. Bir müşkülpesent kişi, detaylara aşırı önem verir, beklentilerini yüksek tutar ve ona sunulanı tam anlamıyla kabul etmeden önce uzun bir değerlendirme sürecinden geçirir. Bu yaklaşım bazen pratik hayatı zorlaştırabilir, ama öte yandan standartların yükselmesine de önayak olabilir.
“Müşkülpesent” kelimesinin eş anlamlıları arasında “zor beğenen, titiz, seçici, ince eleyip sık dokuyan” gibi ifadeler yer alır. “Titiz” daha çok temizlik veya düzen konusundaki hassasiyeti vurgularken, “zor beğenen” ise müşkülpesent yaklaşımın en yaygın karşılığı olarak düşünülebilir. Edebiyat metinlerinde “mütehakkim” veya “nâzlı” gibi sözcükler de kısmen benzer bir çağrışım yapsa da tam olarak “müşkülpesent” kelimesinin derinliğine denk düşmez. Çünkü müşkülpesent yalnızca buyurgan veya nazlı değil, her şeydeki küçük eksiklikleri hemen fark eden ve bundan hoşnutsuzluk duyan bir bakış açısını anlatır.
Müşkülpesent bir tavır, genellikle yüksek standartlara sahip, ayrıntılara önem veren ve bunlarda küçücük bir hata olduğunda bile memnuniyetsizliğini gösteren bir yaklaşımı ifade eder. Örneğin, bir müşkülpesent misafiri ağırlamak, ev sahibi için oldukça yorucu olabilir; çünkü her şeyin kusursuz olmasını bekler. Benzer şekilde müşkülpesent bir müşteri, alışveriş sırasında ürünün en küçük kusuruna bile dikkat ederek satıcıyı zorlayabilir. Öte yandan, aynı kişi bir projenin kalitesini artırmak, eksikleri gidermek konusunda faydalı geribildirimler de sunabilir. Bu noktada müşkülpesent olmak, bazen yapıcı bir titizlik, bazen de aşırı bir eleştirellik olarak algılanır.
Google Play
App Store
Haberi Paylaş
17:08
YORUM YAZ