Eviniz fay hattının üzerinde mi? İzmir’de deprem riski en yüksek 10 ilçe belli oldu!

30 Ekim 2020 depreminin acı tecrübesiyle birlikte, İzmir’de deprem gerçeği sürekli sıcaklığını koruyor. MTA ve akademik çalışmaların güncel verilerine göre, kentin en kritik riskli ilçeleri; zemin sıvılaşması, alüvyon yapısı ve diri fay hatlarının doğrudan geçtiği güzergahlar nedeniyle alarm veriyor. İşte İzmir’de zemin etüdü ve yapı güvenliği açısından en çok dikkat edilmesi gereken 10 kritik ilçe ve bölge!

Ege’nin incisi İzmir, sadece doğal güzellikleriyle değil, aynı zamanda aktif deprem kuşağında bulunmasıyla da Türkiye'nin en kritik şehirlerinden biridir. Özellikle 2020 Seferihisar depremi, fay hattına uzak olsa bile zemin sıvılaşması nedeniyle Bayraklı ve Bornova gibi ilçelerde yıkıcı etkiler yaratabileceğini gösterdi. Bu nedenle İzmirlilerin bilmesi gereken en önemli şey, sadece kentin deprem bölgesinde olduğu değil, aynı zamanda yaşadıkları ilçenin zemin yapısının ve üzerindeki yapı stoğunun ne durumda olduğudur. AFAD, MTA ve akademik çalışmaların verileri, İzmir’in risk haritasını net bir şekilde ortaya koyuyor.

İZMİR’İN JEOLOJİK KABUSU: FAYLAR VE SIVILAŞMA TEHDİDİ

İzmir’deki deprem riskini belirleyen en önemli faktör, Ege Graben Sistemi'nden kaynaklanan Batı Anadolu Fay Hattı (BAF) üzerindeki diri faylardır. Bu faylar arasında Tuzla Fayı, Seferihisar Fayı, Kemalpaşa Fayı ve Güzelbahçe Fayı gibi birçok diri hat, şehir merkezinden ve yerleşim yerlerinin altından geçmektedir. Ancak asıl yıkımı tetikleyen tehlike, bu faylara yakın sahil bölgelerinde görülen zemin sıvılaşmasıdır.

Zemin sıvılaşması, gevşek, suya doygun alüvyon zeminlerde deprem anında suyun açığa çıkmasıyla zeminin taşıma gücünü kaybetmesi anlamına gelir. Birçok uzman, Bayraklı, Karşıyaka ve Çiğli gibi deniz kenarındaki düz alanların, yeraltı su seviyesinin yüksek olması ve kalın alüvyon tabakalarından oluşması nedeniyle bu sıvılaşma riskini taşıdığını belirtiyor. Bina, yıkılmadan devrilme ya da batma tehlikesiyle karşı karşıya kalabilir.

YIKIM RİSKİ EN YÜKSEK 10 KRİTİK İLÇE VE BÖLGE

İzmir'de, hem fay hattına yakınlık hem de zemin özellikleri nedeniyle en yüksek risk altında bulunan ve acil yapısal inceleme gerektiren 10 kritik ilçe ve bölge şunlardır:

1. Bayraklı: 2020 depreminde can kayıplarının yaşandığı Bayraklı, kalın alüvyon tabakaları ve yüksek yeraltı su seviyesi nedeniyle sıvılaşma riski en yüksek bölgelerden biridir. Hasar alan yapıların çoğunluğu bu ilçede bulunmuştur.
2. Karşıyaka / Mavişehir / Bostanlı: Karşıyaka'nın kıyı kesimleri, özellikle Bostanlı ve Mavişehir gibi deniz kenarı düz alanlar, tamamen alüvyon üzerine inşa edilmesi ve sıvılaşma potansiyeli nedeniyle yüksek risk taşımaktadır.
3. Bornova: Merkeze yakın konumu, eski yapı stoku ve alüvyon zemin yapısıyla Bayraklı ile benzer riskleri taşır. Bornova Fayı'nın etkisi altındadır.
4. Konak: Kent merkezi olan Konak, eski yapı stoğunun yoğunluğu ve sahil şeridindeki zemin yapısı nedeniyle riskli görülmektedir. Alsancak ve kıyı bölgeleri, zemin sorunları nedeniyle dikkat edilmesi gereken yerlerdir.
5. Çiğli / Menemen: Karşıyaka ve Menemen hattını kapsayan bu bölge, yeraltı su seviyesinin yüzeye yakın olduğu alüvyon zeminleriyle sıvılaşma potansiyeli taşır.
6. Seferihisar / Urla: Seferihisar, 2020 depreminin merkez üssüne yakın bir konumda yer alması ve aktif Seferihisar Fayı'nın yanı sıra kıyı kesimlerinin zemin sıvılaşma tehlikesi nedeniyle risklidir. Güzelbahçe de benzer fay güzergâhının yakınındadır.
7. Tire / Kemalpaşa: MTA verilerine göre, Tire ve Kemalpaşa gibi iç bölgelerde bile diri fay hatları bulunmaktadır. Bu, fayın doğrudan altından geçtiği yerleşim birimlerinin tehlike altında olduğunu gösterir.
8. Narlıdere / Balçova: Bu ilçeler de aktif fay hatlarının ya tam altından ya da çok yakınından geçmesi nedeniyle risk altındadır. Narlıdere'deki Çatalkaya, Çamtepe gibi mahalleler fay güzergâhında yer almaktadır.
9. Buca / Gaziemir: Buca ve Gaziemir'in bazı bölgeleri de alüvyon zemin yapısı ve fay hatlarına olan yakınlıkları nedeniyle dikkat edilmesi gereken ilçelerdir.
10. Torbalı / Menderes: Küçük Menderes Fayı'nın etkisi altındaki Torbalı ve Menderes gibi ilçeler de depremde hasar gören bölgeler arasında yer almış, bölgedeki faylanma riskini göstermiştir.

HAYAT KURTARAN ÖNLEMLER

Deprem, önlenemez bir doğa olayıdır. Ancak bilinçli ve kapsamlı bir hazırlıkla zararı en aza indirmek mümkündür.

• Zemin Etüdü ve Yapı Analizi: Yaşadığınız binanın depreme dayanıklılık testini yaptırmak ve zemin etüdünü kontrol etmek hayati önem taşır. Özellikle 1999 öncesi inşa edilmiş binaların yapısal bütünlüğünün incelenmesi elzemdir.
• Kentsel Dönüşüm: Riskli olduğu tespit edilen binalarda kentsel dönüşüm süreçlerini desteklemek, can güvenliği için atılacak en önemli adımdır.
• Acil Durum Çantası ve Toplanma Alanı: İçinde su, yiyecek, ilaç ve önemli evrakların bulunduğu bir deprem çantasını kolay ulaşılabilir bir yerde hazır tutun. Aile içinde toplanma noktası ve iletişim planı belirleyin.
• DASK ve Sigorta: Zorunlu Deprem Sigortası (DASK) ve konut sigortası ile evinizi güvence altına almak, deprem sonrası maddi kayıpları karşılamak için atılacak ilk finansal adımdır.

İzmir'in deprem gerçeğiyle yaşamak, bilinçli ve hazırlıklı olmayı gerektirir. Bu listeler ve haritalar, sadece korku salmak için değil, harekete geçmek için birer çağrıdır. Yaşadığınız yerin riskini bilmek, binanızın sağlamlığını sorgulamak ve sürekli hazırlıklı olmak, geleceğinizi güvence altına almanın ilk adımıdır.