Kan şekeri düzenleyici etkisiyle dikkat çeken “berberin” maddesi, doğada bazı meyvelerde de bulunuyor. Bilim insanları, bu doğal bileşiğin diyabet hastaları için umut verici etkilerine dikkat çekiyor. Peki hangi meyvelerde berberin var ve bu madde şekeri nasıl etkiliyor?
Berberin, Berberis vulgaris (adıyla bilinen karamuk), Berberis aristata ve benzeri bitkilerde doğal olarak bulunan alkaloid bir bileşiktir. En çok karamuk meyvesinde yoğun olarak bulunur. Ayrıca altın mühür otu, çin kökü gibi bitkilerde de rastlanır. Ancak tüketilebilir meyve olarak öne çıkan karamuk (barberry), berberin kaynağı olmasıyla dikkat çeker.
Bu kırmızı, hafif ekşimsi meyve, Türkiye’nin özellikle Doğu Anadolu ve Karadeniz bölgelerinde doğal olarak yetişir. Çeşitli reçel, çay ve ekstrelerde kullanılan karamuk, son yıllarda batılı sağlık otoritelerinin de radarına girmiştir.
Berberin, kan şekeri seviyesini düşürücü etkileriyle bilimsel olarak araştırılmış bir bileşiktir. Çin'de yapılan geleneksel tedavi yöntemlerinde yüzyıllardır kullanılan bu madde, modern tıpta da giderek daha fazla ilgi görmeye başlamıştır. Özellikle Tip 2 diyabet üzerinde olumlu etkileri vurgulanmaktadır.
Clinical Endocrinology dergisinde yayımlanan bir çalışmada, berberinin diyabet hastalarında HbA1c değerlerini düşürdüğü, insülin direncini azalttığı ve glikoz emilimini yavaşlattığı belirtilmiştir.
The Journal of Clinical Pharmacology'de yer alan 2022 tarihli bir başka analizde ise, berberinin metformin gibi yaygın diyabet ilaçlarına benzer etki mekanizmalarına sahip olduğu, ancak daha az yan etki gösterdiği vurgulanmıştır.
Uzmanlara göre, berberin içeren meyveler – başta karamuk olmak üzere – doğru miktarda ve düzenli tüketildiğinde diyabet hastaları için faydalı olabilir. Ancak bu meyvelerin ilaç yerine değil, destekleyici bir besin olarak görülmesi gerektiği vurgulanmaktadır.
Ayrıca, berberin takviyeleri kullanacak bireylerin mutlaka doktor kontrolünde hareket etmesi önerilir.
Berberin, bazı tansiyon ilaçları, diyabet ilaçları ve antibiyotiklerle etkileşime girebilir. Bu nedenle, özellikle kronik rahatsızlığı olan bireyler hekime danışmadan kullanmamalıdır.
Yapılan klinik çalışmalarda berberin genellikle ekstrakt ya da takviye formunda test edilmiştir. Ancak doğal kaynaklardan – özellikle karamuk meyvesinden – alınan berberin de destekleyici etki gösterebilir.
Takviyelerin emilim oranı daha yüksek olabilir, ancak doğal meyve formu da bağırsak florası ve lif içeriği açısından daha dengeli bir alternatiftir.