Türkiye’de bulunan 81 il, tarih boyunca farklı isimlerle anıldı. Hemen her medeniyet, yer aldığı bölgeye kendine has bir isim verdi. Bu kapsamda şehirlerin adları dönem dönem farklılaşırken, sadece bir şehir tarih boyunca aynı isimle anıldı. İşte arşivlerden alınan bilgilerle Türkiye’deki illerin eski isimleri…
Türkiye tarih boyunca pek çok farklı medeniyete ev sahipliği yaptı. Perslerden Osmanlı’ya, Friglerden Bizans’a kadar farklı kültürler bulundukları bölgelere kendi seçtikleri isimleri verdi. Bazı şehirler kurucusunun ismiyle anılırken bazı illerde bölgenin özellikleri etkili oldu. Ancak Türkiye’de bir ilin ismi hiçbir zaman değişmedi…
1. ADANA - BATANA:
Kökeni Hititlere kadar dayanan Adana’da Batana ismi bölgenin adı olarak kullanılıyordu.
2. ADIYAMAN- HISN-I MANSUR:
"Mansur'un Kalesi" anlamına gelen Hısn-ı Mansur ismi Arapların bölgeye hâkim olduğu dönemde kullanılıyordu.
3. AFYONKARAHİSAR- KARAHİSAR-I SAHİP:
Karahisar-ı Sahip ismi, Selçuklular döneminde şehrin "sahip" lakaplı bir bey tarafından fethedilmesi nedeniyle kullanılıyordu.
Bugünkü Ağrı'nın merkezine Osmanlı döneminde Karaköse deniyordu.
Roma ve Bizans dönemlerinde önemli bir şehir olan Aksaray’a Antik çağlarda Archelais adı verilmişti.
Amasya’nın adı ise Yunan tarihçilerine göre Amaseia adındaki Amazon kraliçesinden geliyor.
7. ANKARA- ANKYRA:
Yunancada "çapa" anlamına gelen Ankyra ismi, Galatlar döneminden itibaren Ankara için kullanılıyordu.
Antalya’nın adı şehri kuran Bergama Kralı II. Attalos'un adından türetildi.
Ardahan’a antik dönemlerde Artan veya Artani adı verilmişti.
11. AYDIN - TRALLEİS:
Tralleis, yani Aydın, Antik dönemde İyonya bölgesinin önemli şehirlerinden biriydi.
Osmanlı öncesi beylik döneminde Karesi Beyliği'ne ev sahipliği yapan Balıkesir, o dönemde Karesi olarak anılıyordu.
13. BARTIN - PARTHENİOS:
Antik çağlarda bölgeye Parthenios adı verildi.
14. BATMAN - ILISU, HASANKEYF:
Dicle Nehri kıyısındaki tarihi bir yerleşim yeri olan Hasankeyf, sonrasında Batman ismini aldı.
15. BAYBURT - BAİBERD:
Roma ve Bizans döneminde Bayburt’a Baiberd deniyordu.
16. BİLECİK - BELEKOMA:
Bizans döneminde kullanılmış, Bilecik Kalesi’nin adı Belekoma idi.
17. BİNGÖL- ÇAPAKÇUR:
Bingöl, Osmanlı döneminde Çapakçur adı ile biliniyordu.
18. BİTLİS - BAGESH:
Antik Pers kayıtlarında Bitlis’in adı Bagesh olarak yer alıyordu.
19. BOLU - CLAUDİOPOLİS:
Bolu’nun adı Roma İmparatoru Claudius tarafından verilen Claudiopolis’ten geliyor.
20. BURDUR- POLYDORİON:
Polydorion isminin anlamı tam olarak bilinmese de Yunan ve Roma dönemlerinde kullanıldığı biliniyor.
21. BURSA- PRUSA:
Kral I. Prusias tarafından kurulan Bursa’nın adı da Prusa’dan geliyor.
22. ÇANAKKALE - DARDANOS, ABYDOS:
Çanakkale, Antik Yunan döneminde Dardanos ve Abydos isimleri ile biliniyordu.
23. ÇANKIRI- GANGRA:
Çankırı, antik dönemlerde Paphlagonia bölgesinin önemli bir şehriydi ve Gangra adıyla biliniyordu.
24. ÇORUM - NERİK:
Hititler döneminde Çorum için Nerik ismi kullanılıyordu.
25. DENİZLİ - LADİK, LAODİKEİA:
Denizli iline antik dönemde Laodikeia ismi verilirken, Ladik adı Türkler döneminde verilmiş.
26. DİYARBAKIR - AMİD:
Roma ve Bizans dönemlerinde Diyarbakır için Amid ismi de kullanılıyordu.
27. DÜZCE- DUSİA:
Dusia ismi eski dönemlerde küçük bir yerleşim adı olarak bilinir.
28. EDİRNE- HADRİANOPOLİS:
Roma İmparatoru Hadrianus tarafından kurulan şehre ona ithafen Hadrianopolis adı verilmişti.
29. ELAZIĞ- HARPUT, MAMURETÜLAZİZ:
Osmanlı döneminde Mamuretülaziz adı ile bilinen Elazığ, Harput da deniliyordu.
30. ERZİNCAN - EREZ, EĞİN:
Erez ve Eğin isimleri Erzincan’ın Antik dönemlerden kaldığı düşünülen isimlerdir.
31. ERZURUM- THEODOSİOPOLİS:
Erzurum’a Bizans İmparatoru II. Theodosius tarafından Theodosioplis adı verilmişti.
32. ESKİŞEHİR - DORYLAİON:
Antik Frigya bölgesinin bir kenti olan Eskişehir, Dorylaion adıyla biliniyordu.
33. GAZİANTEP- AYINTAP:
Gaziantep’e Osmanlı döneminde"Tatlı su" anlamına gelen Ayıntap ismi kullanılıyordu.
34. GİRESUN- KERASUS:
Giresun şehrine Yunan kökenli bir isim olan ve "kiraz" anlamına gelen Kerasus deniliyordu.
35. GÜMÜŞHANE - ARGYROPOLİS:
Argyopolis, "Gümüş şehir" anlamına gelen Yunanca bir addır.
36. HAKKÂRİ- ÇÖLEMERİK:
Hakkari ili için Osmanlı döneminde Çölemerik adı kullanılıyordu.
37. HATAY- ANTAKYA: ANTİOCH
Büyük İskender'in generallerinden biri olan Seleukos Nikator tarafından kurulan Hatay’a Antioch adı verilmiştir.
38. IĞDIR: IĞDIR BEĞ
Iğdır’ın ismi 24 Oğuz boyundan 21'ncisi sayılan İç-Oğuzlar-Üç-Ok kolunun ve Oğuz Han'ın altı oğlundan biri olan Cengiz Alp'in en büyük oğlu olan "Iğdır Beğ" den geliyor.
39. ISPARTA - BARİS:
Antik çağlardan Isparta’ya Baris adı verilmişti.
40. İSTANBUL- BYZANTİON, KONSTANTİNOPOLİS:
Byzantion ismi Yunanca'da "Kral Byzas'ın şehri" anlamına geliyor; Doğu Roma’nın Başkenti olan Konstantinopolis adı ise I. Konstantin'in şehri kurmasından sonra verilmişti.
41. İZMİR- SMYRNA:
İzmir’in Antik dönemdeki ismi Smyrna, Yunan mitolojisine dayanır.
42. KAHRAMANMARAŞ - GERMENİKYA:
Kahramanmaraş’a Roma İmparatoru Caligula tarafından Germenikya adı verilmişti.
43. KARABÜK - ZEFRE:
Karabük'ün merkezine yakın bir bölgenin eski adı Zefre, şehrin de adıydı.
44. KARAMAN - LARANDA:
Karaman için Antik dönemlerde kullanılan isim Laranda idi.
45. KARS- KARSK, KARSAK:
Orta Asya Türk kabilelerinden birinin adı olan Karsak, Kars şehrinin eski isimlerinden biriydi.
46. KASTAMONU - TİMONİON:
Bizans döneminde Kastamonu için Timonion adı kullanılıyordu.
47. KAYSERİ - MAZAKA, CAESAREA:
Kayseri, Kapadokya Krallığı'nın başkenti olduğu dönemde Mazaka, Roma döneminde ise Caesarea olarak biliniyordu.
48. KIRIKKALE - YAHŞİHAN:
Osmanlı döneminde bölgenin bir köyü olan Yahşihan, şimdilerde Kırıkkale adıyla biliniyor.
49. KIRKLARELİ - KIRK KİLİSE:
Kırklareli için Osmanlı döneminde Kırk Kilise adı kullanılıyordu.
50. KIRŞEHİR- MACİSSUS, JUSTİNİANOPOLİS:
Bizans İmparatoru I. Justinianus'un Kırşehir’e Justinianopolis adını vermişti.
51. KİLİS - KİLİS:
Tarihi boyunca adı hiç değişmemiştir.
52. KOCAELİ - NİKOMEDİA:
Antik dönemde Bithynia bölgesinin başkenti olarak Nikoledia günümüzde Kocaeli olarak biliniyor.
53. KONYA - ICONİUM:
Yunan ve Roma dönemlerinde Konya için Iconium adı kullanılıyordu.
54. KÜTAHYA- KOTİAİON:
Kotiaion, Antik Frigya'da Kütahya için kullanılan bir isimdir.
55. MALATYA - MELİTENE:
Roma İmparatorluğu'nun doğudaki önemli şehirlerinden biri olan Malatya’nın eski ismi ise Melitene idi.
56. MANİSA - MAGNESİA:
Antik dönemdeki İyon şehirlerinden biri olan Magnesia günümüzde Manisa adı ile biliniyor.
57. MARDİN - MARİDA:
Mardin için Süryanice ve Aramice kökenli bir ad olan Marida kullanılıyordu.
58. MERSİN - ZEPHYRİUM:
Antik dönemde Mersin’in adı Zephyrium’du.
59. MUĞLA - MOBOLLA:
Mobolla, Karya bölgesinde kullanılan antik isimdi.
60. MUŞ: TARON
İlk çağda Muş ilinin de yer bölgeye "Taronitit" adı verilmişti. Bu bölgenin merkezi durumundaki Muş şehrinin adı da bazı kaynaklarda "Taron" olarak geçiyor.
61. NEVŞEHİR- NYSSA, MUŞKARA:
Nevşehir’in adı Osmanlı döneminde Muşkara adıyla anılmış, daha sonra bugünkü ismiyle değiştirilmiştir.
62. NİĞDE - NAHİTA:
Hitit ve Frig dönemi kayıtlarında Niğde’nin adı Nahita olarak geçiyor.
63. ORDU- KOTYORA:
Antik Yunan kolonilerinden biri olan Kotyora, günümüzde Ordu ili olarak biliniyor.
64. OSMANİYE- CEBELİBEREKET:
Osmanlı döneminde Osmaniye için kullanılan isimlerden biri Cebelibereket’ti.
65. RİZE - RHİZUS:
Antik Yunan'da Rize için Rhizus adı kullanılıyordu.
66. SAKARYA - ADAPAZARI:
Osmanlı döneminde Sakarya Nehri kıyısındaki pazardan dolayı adına Adapazarı denilmişti.
67. SAMSUN - AMİSOS:
Yunan kolonisi olarak kurulan şehrin antik adı Amisos idi.
68. SİİRT - SAİRT:
Siirt sözcüğü, isim kaynaklarında; Esart, Sairt, Siirt, Siird, gibi farklı şekillerde yer almıştır. Süryani'ler kente Se'erd (yöresel söyleniş biçimiyle Sert) adını vermiştir.
69. SİNOP - SİNOPE:
Türkiye’nin en mutlu şehri olarak bilinen Sinop’a Yunan mitolojisine göre, Amazon kraliçesi Sinope'nin adı verilmişti.
70. SİVAS - SEBASTİA:
Roma döneminde Sivas’a Sezar Augustus'a ithafen Sebastia adı verilmişti.
71. ŞANLIURFA - EDESSA:
Edessa adıyla bilinenn Antik Mezopotamya şehirlerinden biri, bugünkü Şanlıurfa ilimizdir.
72. ŞIRNAK- ŞEHR-İ NUH:
Şırnak ilinin eski adı Şehr-i Nuh, İslamî rivayetlere göre Nuh Peygamber'in şehri anlamını taşıyor.
73. TEKİRDAĞ - RHAEDESTUS:
Antik Yunan'da Trakya bölgesindeki önemli şehirlerden biri olan Rhaedestus, günümüzde Tekirdağ olarak biliniyor.
74. TOKAT- KOMANA PONTİKA:
Pontus Krallığı döneminde kutsal şehir Komana Pontika, şimdi adıyla Tokat şehri.
75. TRABZON - TRAPEZUS:
Bugünkü Trabzon şehri, Yunan koloniciler tarafından kurulmuştur ve Trapezus ismi "masa" anlamını taşıyor.
76. TUNCELİ - MAMİKİ:
Bugünkü Tunceli şehrinin eski isimleri "Mamiki" veya "Mameki" "Kalan" olarak biliniyordu.
77. UŞAK - TEMENOTHYREA:
Antik dönemde Frigya sınırları içinde kalan bir kent olan Temenothyrea, günümüzde Uşak adıyla biliniyor.
78. VAN - TUŞPA:
Van, Urartu Krallığı'nın başkenti olarak bilinen Tuşpa idi.
79. YALOVA- YALAKABAD:
Bizans ve Osmanlı döneminde Yalova için Yalakabad adı kullanılıyordu.
80. YOZGAT- BOZOK:
Yozgat, Osmanlı döneminde Bozok Sancağı ismiyle biliniyordu.
81. ZONGULDAK - SANDRAKE:
Antik dönemde bilinen bir yerleşim bölgesi olan Sandrake, günümüzde Trabzon adıyla biliniyor.
Google Play
App Store