Tilavet, İslam terminolojisinde Kur’an-ı kerimi okuma ve anlam üzerinde tefekkür etme eylemine verilen isim. Kur’an-ı kerimdeki secde âyeti okunduğunda veya duyulduğunda, tilavet secdesi yapılır; çünkü bu eylem, Kur’an’ın saygı ve yüceltme niyetini simgeleyen önemli bir amel. Tilavet nedir, tilavet ne demek gibi sorular, Kur’an okuma pratiğinin dinî ve manevi yönünü öğrenmek isteyenlerin aklına gelir. “Tilavet,” İslam’ın kutsal kitabı olan Kur’an’ı düzenli ve hürmetli bir biçimde okumayı ifade eder.
Kur’an-ı kerimi okurken Arapça harflerin düzgün telaffuzu, tecvid kurallarına uyulması ve kalbin saygı dolu hâli, tilavet kavramına canlılık kazandırır. Özellikle 14 secde âyeti denen âyetlerin okunması veya işitilmesi hâlinde, “tilavet secdesi” adı verilen secdenin yapılması vaciptir. Bu secde, Kur’an’ın muhteşem ve ilahî sözlerine duyulan hürmetin, alçakgönüllülüğün somut ifadesi sayılır. Tilavet neyi ifade eder denildiğinde, sadece sesli veya sessiz okumak değil, kalben Kur’an’a bağlanmak da işin içine girer.
Tilavet, Arapça “telâ” (okudu) fiilinden gelen bir kavramdır. Genel olarak Kur’an-ı kerimi kıraat etmek, yani onu sesli veya sessiz bir şekilde hürmetli okumak anlamını taşır. İslam fıkhı ve ilmihal kitaplarında, özellikle “tilavet secdesi” ifadesiyle beraber anılır. Bir kimse Kur’an’daki secde âyetlerinden birini okur veya işitirse, bir secde yapması vacip olur ve buna da “tilavet secdesi” denir.
“Tilavet” kelimesine en yakın anlamlı ifade “kıraat” olarak düşünülebilir. “Kıraat,” Arapçada “okuma” mânasına gelir ve Kur’an okumayı da ifade eder. Günlük dilde ise “Kur’an okumak,” “Kur’an tilaveti” veya “Kur’an kıraati” gibi eş anlamlı kullanımlarla karşılaşmak mümkündür.
Tilavet, Kur’an-ı kerimin hem lafzını (yazılı metnini) hem de kutsal mesajını hürmetle okumayı anlatır. Dinî bakımdan bu okuma, tecvid kurallarına uygun, saygı dolu, zihin ve kalp bütünlüğüyle gerçekleşmelidir. Özetle:
Tilavet, sadece sesli okuma değildir; aynı zamanda Kur’an’ın mesajını anlamak ve amel (uygulama) bakımından da hayatımıza aktarmakla ilişkili bir kavram sayılır. Zira okuduğunu idrak eden mümin, Kur’an’daki emir ve tavsiyelere uyarak manevî bir bağ kurar. Bu açıdan tilavet, İslam’da sevap bakımından çok değerli bir ibadet hâli olarak görülür.