Pazar günü Devlet Başkanı Beşşar Esad Şam'dan kaçtı ve muhalifler başkentin kontrolünü ele geçirdi. Şam'ın bir semti olan El Maliki'deki Suriye Cumhurbaşkanlığı Sarayı'na muhalif askerler ve diğer kişilerin girdiğine dair videolar ortaya çıktı. Suriye'de 53 yıllık Esad rejimi sona erdi. Suriyeli muhalif örgüt Heyet Tahrir Eş-Şam'ın Halep'e sürpriz saldırısı zaferle sonuçlandı. Ancak ülkenin yeniden yapılanma ve kalkınma ile ekonomiyi canlandırma süreci büyük ayara aldı. Analistler Suriye ekonomisinin iç savaşın oluşturduğu karmaşayı atlatmasının on yıl sürebileceğini söylüyor.
Siyasi çalkantıların ortasında kalan Suriye ekonomisi alarm veriyor. Suriye'deki iç savaş , 2011 yılında Esad'ın devrilmesini talep eden barışçıl bir protesto hareketinin bastırılması ve ardından IŞİD gibi aşırılıkçı gruplara karşı yürütülen çatışmaların ardından başladı. Bugün geldiğimiz noktada ise Beşar Esad, Suriye'yi terk etmek zorunda kaldı. Suriyeli muhalif örgüt Heyet Tahrir Eş-Şam'ın Halep'e sürpriz saldırısı zaferle sonuçlandı. Analistler, siyasi fırtınanın yatışması ve dış desteğin gelmesi durumunda Suriye ekonomisinin iç savaşın oluşturduğu karmaşayı atlatmasının on yıl sürebileceği ifade edildi. Ekonomiyi yeniden canlandırma sürecine Suriye'de ve yurtdışında katkıda bulunabilecek çok sayıda insan olduğu söyleniyor.
Dünya Bankası'nın Mayıs ayında yayınladığı bir rapora göre, ayaklanmadan önce hızlı bir büyüme temposunu sürdüren Suriye ekonomisi o zamandan beri zorluklarla mücadele ediyor ve gerçek gayri safi yurtiçi hasılanın bu yıl %1,5 oranında daralması ve 2023'te %1,2'lik düşüşün devam etmesi öngörülüyordu.
Resmi istatistiklere göre Suriye'nin GSYİH'si 2010 ile 2021 arasında %54 oranında küçüldü. Dünya Bankası, çatışmanın etkisinin çok daha büyük olabileceğini ifade etmişti.
Rapora göre, büyüme için birincil motor olan özel tüketim, yükselen fiyatlar satın alma gücünü aşındırmaya devam ettikçe 2024'te düşük kalmaya devam edecekti. Özel yatırımın, istikrarsız bir güvenlik durumu ve önemli ekonomik ve politik belirsizlik ortamında zayıf kalması bekleniyordu.
2022 itibarıyla yoksulluk nüfusun yüzde 69'unu yani yaklaşık 14,5 milyon Suriyeliyi etkiliyordu. Çatışmalardan önce neredeyse hiç olmayan aşırı yoksulluk, 2022'de dört Suriyeliden birinden fazlasını etkiledi. Şubat 2023 depreminin yıkıcı etkisi nedeniyle daha da kötüleşti.
Ekonomik kaynaklarını, altyapıyı ve insan kaynaklarının çoğunu kaybeden ülkede genel üretim seviyesi düştü. Devletin gayri safi yurtiçi hasılası azaldı.
Ancak bu dönemde yine de Suriye, yeniden yapılanma ve kalkınma ile ekonomiyi canlandırma sürecini başlatabildi. Sıfıra, yani 2011'deki seviyeye geri dönmek için yedi ila sekiz yıllık çalışmaya ihtiyaç duyulduğu ifade edilmişti.
Suriye'deki Beşar Esad karşıtı muhalif örgüt Heyet Tahrir Eş-Şam'ın 27 Kasım'da Halep'e düzenlediği saldırının ardından bir bir şehirleri kontrol altına alması zaferle son buldu. Dünya 12 gün içinde Esad'ın devrilişini yakından takip etti. Muhalifler Suriye Devlet Başkanı Esad'ın kaçtığını söyleyerek, Şam'ı ele geçirdi.
Ancak ülke yeniden ateş hattına döndü. Analistlere göre Suriye'nin petrol üretiminin iç savaş öncesine göre çok az olması ve para biriminin çalkantılı olması nedeniyle ülkenin toparlanması için zamana ve desteğe ihtiyacı olacak. Aynı zamanda ülkenin yıllar sonra ilk kez refaha kavuşma fırsatına sahip olduğu ifade edildi.
Öte yandan ülkede çok sayıda zengin göçmenin yaşadığı ve uluslararası örgütlerin devreye girmeye hazır olduğu belirtildi.
BM Finansal İzleme Servisi, 2023'te Suriye için toplam 2,8 milyar dolarlık insani yardım fonu kaydetti. Dünya Bankası, 2023 İnsani Müdahale Planı için gereken fonun yalnızca üçte birinin sağlandığını ve karşılanmayan fonun bir önceki yıldaki 2,1 milyar dolardan önemli ölçüde 3,4 milyar dolara çıktığını söylemişti.
Suriye'nin enerji sektörü 2011'den beri çalkantılı bir dönemde, petrol ve doğal gaz üretimi önemli ölçüde azaldı. Dünya Bankası, gece vakti gaz yakma verilerinin geçen yıl petrol üretiminde yıllık %3,5'lik bir düşüş gösterdiğini, bunun kısmen deprem ve çatışmayla ilgili altyapı hasarından kaynaklandığını belirtti.
Dünya Bankası ise, "Çatışmadan önce de petrol sahalarının eskimesi nedeniyle üretim zaten düşüşteydi, ancak savaş bu düşüşü önemli ölçüde hızlandırdı" dedi.
Çatışmalar, yaptırımlar ve siyasi gelişmeler nedeniyle 2011'den bu yana sürekli değer kaybeden Suriye Lirası, son günlerde sert düşüşler yaşadı.
Dünya Bankası verilerine göre, Suriye Lirası'nın resmi döviz kuru 2011-2023 yılları arasında ABD doları karşısında 270 kat azalarak 1 dolar 12 bin 562 liraya geriledi.
ABD doları karşısındaki döviz kuru, isyancıların saldırısı başlamadan önceki 15.000'den 19.000'e düştü. Halep'te, bölgede Türk Lirası'nın çift kullanımı nedeniyle para birimi dolar karşısında yaklaşık 25.000'e düştü.
Dünya Bankası Mayıs ayında yaptığı açıklamada, "Suriye Lirası'nın değer kaybı, Lübnan ile Suriye arasındaki yakın ticari ve ticari bağlar ve Suriyelilerin ticari ve kişisel işlemler için Lübnan bankalarına bağımlı olması göz önüne alındığında, 2019 sonlarında Lübnan para birimi krizinin başlamasıyla ivme kazandı." dedi.
Kötüleşen ekonomik durum ve 2020 ortasında sermaye kaçışını teşvik eden ve para transferlerini azaltan yeni ABD yaptırımlarının uygulanması, poundun değer kaybını daha da artırdı.
Suriye poundu, 2020'den bu yana paralel piyasada ABD dolarına karşı değerinin %90'ından fazlasını kaybetti. 2023'te Suriye poundunun ortalama piyasa fiyatı ABD dolarına karşı %141 değer kaybetti. Suriye Merkez Bankası, 2023 boyunca resmi döviz kurunu birkaç kez devalüe etti, ancak sürekli olarak geçerli piyasa kurunun altında kaldı.
Google Play
App Store
Haberi Paylaş
15:40
İLGİLİ HABERLER
YORUM YAZ