Elektronik sigara kullananlar dikkat! Uyuşturucuya giden yol

Elektronik sigara, gençler arasında hızla yaygınlaşan bir bağımlılık aracı olmaya devam ederken, yalnızca nikotin bağımlılığı riski taşımakla kalmayıp, aynı zamanda diğer bağımlılıkların da önünü açıyor. Yapılan bir araştırmaya göre; Uyuşturucu madde kullanan gençlerin, bir önceki içtikleri ürünün elektronik sigara olduğu ortaya çıktı.

Elektronik sigaralar özellikle, aromaları ve şekilleriyle dikkat çeken bir ürün oldu. Ancak oluşturduğu zararın normal sigaralardan çok daha fazla olduğu da ortaya çıkmıştı. Yeni bir araştırmaya göre; uyuşturucu maddelere giden yol elektronik sigaralardan geçiyor.

Konuyla ilgili Tgrthaber.com Editörü Ceyda Altun'a konuşan Medipol Acıbadem Bölge Hastanesi'nde görev yapan Prof. Dr. Cüneyt Saltürk; hem gençlere hem de ailelere çok önemli mesajlar verdi.

İşte dikkat çeken röportajın detayları:

Tütün endüstrisi, geleneksel sigara satışlarının düşmesiyle birlikte yeni ürünler geliştirdi. Aromalı kapsüller, dumansız tütün, ısıtılmış tütün, nikotin bantları ve en önemlisi e-sigaralar piyasaya sunulmuştur.

E-sigara fikri ilk olarak 1969’da ortaya çıkmış, modern cihazlar ise 2003’te geliştirilmiştir. Bu ürünler nikotin dağıtımını kolaylaştıracak, kullanımını pratik hâle getirecek ve gençler için cazip kılacak şekilde tasarlandı.

TEK KULLANIMI 5 PAKET SİGARAYA EŞ DEĞER

İlk e-sigaralar düşük nikotin verirken, aynı zamanda pahalı ve kullanımı zordu. Ancak daha sonraki nesiller (pod cihazlar ve tek kullanımlık e-sigaralar) ucuz, kolay kullanımlı ve dolumsuz hâle geldi. E-sıvılarda nikotin tuzlarının kullanılması, yüksek dozların (5–6%, yani 50–60 mg/mL) boğazı yakmadan alınabilmesini sağladı. Örneğin, 2 mL %5 nikotin içeren tek kullanımlık bir cihaz, yaklaşık beş paket sigaraya eşdeğer nikotin içerebilmektedir.

Renkli tasarımlar, meyveli ve şekerli aromalar, düşük fiyat ve kolay erişim gençler için cezbedici hale gelmiştir. Çocuklar ve ergenler e-sigara ürünlerine internetten, dükkânlardan veya arkadaş çevresinden kolayca ulaşabilmektedir. Sosyal medyada yoğun yapılan reklamlar ve “herkes içiyor” algısı, kullanımı normalleştirdi.

İNSAN SAĞLIĞI ÜZERİNDEKİ ETKİLERİ!

E-sigara kullanımının gençler üzerinde ciddi sağlık etkileri bulunmaktadır:

• Nikotin bağımlılığı: Beynin gelişim döneminde nikotin bağımlılığı hızlı gelişir; konsantrasyon, hafıza ve dikkat üzerinde olumsuz etkiler yaratır.
• Solunum sistemi sorunları: Buhar, akciğerlere zararsız değildir; propilen glikol, gliserin, ağır metaller ve toksik aromalar bronş tahrişi, öksürük, nefes darlığı ve astım benzeri tablolar oluşturabilir.
• Kalp-damar etkileri: Nikotin kalp hızını ve tansiyonu yükseltir; uzun vadede kardiyovasküler riskleri artırabilir.
• Beyin gelişimi: Ergenlikte nikotine maruz kalmak, ödül ve motivasyon devrelerini değiştirerek bağımlılıklara yatkınlığı artırır.
• Psikolojik etkiler: Kaygı, depresyon, dikkat eksikliği ve dürtüsellik ile ilişkili olduğu raporlanmıştır.
• Akciğer hasarı: 2019’da ABD’de görülen EVALI vakaları, ciddi solunum yetmezliklerine ve ölümlere yol açmıştır.

ELEKTRONİK SİGARADAN UYUŞTURUCU BAĞIMLILIĞINA!

Geçit (gateway) hipotezi, madde kullanımının belirli bir sıra ile başladığını öne sürer: genellikle önce alkol ve tütün, ardından esrar ve en sonunda yasa dışı uyuşturucular. Ancak araştırmalar, bu sıralamanın her zaman geçerli olmadığını göstermektedir; bazı gençler önce esrar, sonra tütün veya alkol kullanabilmektedir.

ABD’de 2023 verilerine göre 18–25 yaş arası genç yetişkinler arasında ömür boyu kullanım oranları şu şekildedir: sigara %34,6, e-sigara %50,1, alkol %74,7, esrar %50. Son bir ay kullanım oranları ise: sigara %10,6, e-sigara %24,1, alkol %49,6, esrar %25,2. Bu tablo, e-sigara kullanımının klasik sigara ve purolardan daha yaygın olduğunu göstermektedir.

Bilimsel çalışmalar, e-sigara deneyimi olan gençlerin ileride sigara ve alkol kullanımına 3–4 kat daha yatkın olduğunu ortaya koymaktadır. Nikotin, beyindeki dopamin yollarını uyararak alkol ve diğer uyuşturucuların etkilerine karşı duyarlılığı artırmaktadır. Ayrıca sosyal faktörler, e-sigarayı “zararsız” algısıyla başlatan gençlerin riskli gruplara ve maddelere yönelmesine kapı aralayabilir.

AİLELERE DÜŞEN GÖREVLER!

Gençleri bilinçlendirmek ve risklerden korumak için aileler ve eğitimciler aşağıdaki adımları izleyebilir:

Bilinçlendirme yolları:

• “Zararsız buhar” algısını kırmak için nikotin bağımlılığı, akciğer hastalıkları ve psikolojik etkiler hakkında doğru bilgiler paylaşmak.
• Ailede ve çevrede sigara/e-sigara kullanımını normalleştirmemek.
• Açık ve güvene dayalı iletişim kurmak; yasaklayıcı ve suçlayıcı olmamak.
• Okul temelli eğitimlerle, gençlerin anlayacağı dilde seminerler, görseller ve sosyal medya içerikleri sunmak.

Önleyici adımlar:

• Erken yaşta sağlıklı yaşam alışkanlıkları kazandırmak.
• Arkadaş baskısına “hayır” diyebilme becerilerini geliştiren sosyal beceri eğitimi vermek.
• Spor, sanat, gönüllülük gibi alternatif faaliyetlerle gençlerin enerjilerini yönlendirmek.
• Satış kısıtlamaları, reklam yasakları ve online erişimin engellenmesi gibi politik önlemler almak.