Bilgisayar klavyesi, Shift ile ikinci, Alt Gr tuşu ne işe yarar sorusunun cevabıyla üçüncü karakter katmanını sunarak harf ve sembol çeşitliliğini artırır. İngilizce QWERTY klavyede bulunmayan “€”, “æ” veya “ı” gibi karakterler; Türkçe Q klavyede “@”, “$”, “{ }” gibi programcı sembolleri Alt Gr kombinasyonlarıyla kolayca yazılır. Bu yetenek, metin düzenleme deneyiminin sadece harf-rakam dizisi değil, çok katmanlı bir karakter matrisi olduğunu gösterir. Fiziksel konumu sabit, etiket rengi çoğu kez mavi ya da gri olan tuş, üretici farklılıklarına rağmen daima sağ altta yer alır ve Space çubuğuna komşudur. Şimdi Alt Gr kavramının tarihçesinden güncel kullanım senaryolarına kadar geniş bir çerçeveyi ele alalım.
Ofis programlarında “@” işaretini, geliştirici ortamında “{ }” parantezlerini ya da e-posta yazarken “€” simgesini klavyeden çıkarmak istediğinizde, akla ilk gelen yardımcı Alt Gr tuşu görevi nedir sorusu. Q ve F dizilimli Türkçe klavyelerde üçüncü karakter katmanını açan bu mod anahtarı, çok dilli kullanıcılar için harf, sembol ve para birimi işaretlerini tek hamlede yazma kolaylığı sağlar. Pek çok dizüstü sahibi “Alt Gr tuşu nerede?” diyerek tuşu ararken aslında Space çubuğunun hemen sağındaki konumun neredeyse tüm modellerde sabit olduğunu fark eder. Yeni başlayanlar “klavyede Alt Gr tuşu hangisi?” diye soradursun, sekiz saat kod yazan bir geliştirici tuşun önemini el alışkanlığıyla hisseder.
Alt Gr “Alternate Graphic” teriminin kısaltmasıdır ve 1980’lerin PC klavyelerinde uluslararası karakter setlerini desteklemek için tanımlanmıştır. IBM Model M klavyesinden bu yana tuş, ANSI standardına alternatif olarak ISO 9995 düzeninde resmi yerini almıştır. Daktilo mantığında olmayan üçüncü karakter katmanı fikri, bilgisayarın evrensel dil gereksinimini karşılamak adına klavye denetleyicisine eklenmiş; böylece bir tuşa aynı anda üç sembol atamak mümkün hâle gelmiştir.
Masaüstü ve dizüstü klavyelerin büyük çoğunluğunda Alt Gr, boşluk çubuğunun hemen sağında, sağ Alt tuşunun yerini alır ya da sağ Alt tuşu Alt Gr olarak etiketlenir. Mini klavyelerde bazen Fn + Alt kombinasyonu Alt Gr işlevini üstlenir. ABD odaklı 104 tuşlu düzenlerde fiziksel Alt Gr olmasa da Ctrl + Alt birlikte basıldığında işletim sistemi Alt Gr emülasyonu yapar; böylece donanımdaki eksik tuş yazılımla telafi edilir.
Tuş kapağında “Alt Gr”, “Alt Graph” ya da “Alt” lafzının sağ alt köşesinde küçük “Gr” ibaresi bulunan dikdörtgen tuş, söz konusu işlevi taşır. Etiketin rengi çoğu modelde mavi veya gri olup, üst satırdaki üçüncü karakter sembolleriyle aynı renkte basılmıştır. RGB oyuncu klavyelerinde tuş kapağı programlama yazılımlarında özelleştirilebilir; ancak mod mantığı değişmez: basılı tutulduğunda üçüncü katman karakteri aktif olur.
Klavye tiyatrosunda Alt Gr, üçüncü perdeyi açan bir mod anahtarıdır. Türkçe Q klavyede Alt Gr + Q kombinasyonu “@”, Alt Gr + P “£”, Alt Gr + 4 ise “$” işaretini yazar. Programcılar Alt Gr + 7 ile “{”, Alt Gr + 0 ile “}” karakterlerini çağırarak kod bloklarını hızla oluşturur. Dört farklı dilde içerik üreten sosyal medya yöneticisi, Alt Gr + E ile “€” sembolü koyarken aynı tuşu İngilizce klavyede Option + E’ye dönüştürme derdinden kurtulur. Terminal oturumunda Alt Gr, bazı özel kontrol dizilerini (ör. Alt Gr + F5) tetikleyerek kabuk komutlarını hızlandırabilir; bu kombinasyon klavye üreticisinin firmware’ine gömülü makro işlevleri de tetikleyebilir.
Türkiye Q düzeni yüklü Windows’ta Alt Gr işlevini kaybettiyseniz, klavye dilinin yanlışlıkla “Türkçe Q” yerine “Türkçe F” veya “İngilizce” konumuna geçtiğini kontrol edin. Bazı antivirüs veya uzaktan bağlantı yazılımları klavye hook’larını değiştirerek Alt Gr kombinasyonlarını engeller; programı kapatıp denemek sorunu çözer. Harici mekanik klavyede Alt Gr switch’i bozuksa geçici çözüm olarak Ctrl + Alt kombinasyonunu kullanabilir ya da AutoHotkey betiğiyle başka tuşu yeniden eşleyebilirsiniz.