Bazen öyle bir an oluyor ki bir parfüm kokusu sizi aniden eski günlere götürebiliyor. Kokuların hafızası ise herkesin her an düşündükleri arasında yer alıyor. Yurt dışında yapılan araştırmalara göre kokuların hafızasının etkisi de ortaya çıktı.
Bir parfüm, kolonya, yiyecek veya kurabiye kokusu aniden sizi geçmişe götürebilir. Bu akılalmaz olayın nedeni ise yüzyıllardır merak konusu halinde. Bir an koku gelir ve siz o an direkt olarak geçmişte yaşadığınız güne dönersiniz.
Çocukken yaşadığınız bir anıda aldığınız kokuyu yıllar sonra yeniden aldığınızda aniden geçmişe dönersiniz. Bunun sebebi herkes tarafından merak edilirken yapılan araştırmalar kokunun insan hafızasındaki etkisini ortaya koydu.
Bir yaz akşamı denizden gelen kokuyu tekrar aldığınızda çocukluğunuza dönebilirsiniz.
Koku ile hafıza arasındaki bağı bilimsel çalışmalar ortaya çıkardı. Koku duyusu en hızlı beyne giden ve doğrudan sinyal gönderen sistemdir. Nedeni ise koku duyusunun beyin ile bağlantısı. Diğer duyularımız beyinden biraz daha bağımsızdır o nedenle aldığımız kokular anında beyne sinyal gönderir.
Burnumuzun içerisindeki hücreler kokuyu algıladıktan sonra olfaktör soğan adındaki bölgeye sinyal gider. Ardından ise limbik sistemin içerisine iletilir. Bu da o an aldığınız kokunun sizi geçmişe götürmesine neden olur.
Beynimizin duygularımızı ve anılarımızı algıladığı bölüm olan limbik sistemde yer alan hipokampus uzun süreli hafızanın oluşmasına yardımcı olur.
Amigdala ise duygusal anıları işlemeye yardım eder. Mutluluk ve üzüntü gibi yoğun hissedilen duygularda daha etkili olur. Koku aldığınızda beyniniz o an geçmişe döner ve size o an yaşadıklarınızı hatırlatır. Bu da koku ile geçmiş arasındaki bağı ortaya koyuyor.
Herkesin yaşadığı bu durumun nedeni herkes tarafından araştırılırken bilim insanları "Proust Etkisi" adını verdi. "Kayıp Zamanın İzinde" isimli eserde kurabiyesini çaya bandırdığında geçmişe döndüğünü yazarken geçmişe gitme nedenini araştırdı. Fransız yazar Marcel Proust ise buna "Proust Etkisi" dedi.
Yale Üniversitesi'nde yapılan araştırmalar kokular, işitsel uyarıcılara göre daha fazla hafızayı etkilediği konusunda araştırmalarını paylaşırken Harvard, kokuların genelde gençlik çağında yaşananları veya çocuklukta yaşananları hatırlattığı konusundaki çalışmalarını paylaştı.
Örneğin deniz kokusu aldığınızda aklınıza direkt olarak yaz tatilinde yaşadıklarınız gelir ve o ana yeniden gidersiniz.
Evinizde pişen yemeğin kokusunu dışarda aldığında kendisini evine dönmüş hissetmeyen de yoktur. İşte tüm bunlar beynin çalışması ve sinyal göndermesi ile ilgilidir.