İran: "Nükleer anlaşma sona erdi, konu artık BM gündeminden çıkarılmalı"

İran Dışişleri Bakanlığı’ndan yapılan açıklamada, 2015 tarihli nükleer anlaşma ve Birleşmiş Milletler Güvenlik Konseyi’nin (BMGK) 2231 sayılı kararında öngörülen 10 yıllık sürenin bugün itibarıyla sona erdiği belirtilirken, "İran’ın nükleer meselesi BMGK gündeminden çıkarılmalı" denildi. İran Dışişleri Bakanlığı’ndan yapılan açıklamada, 2015 tarihli nükleer anlaşma ve Birleşmiş Milletler Güvenlik Konseyi’nin (BMGK) 2231 sayılı kararı kapsamında belirlenen 10 yıllık sürenin bugün itibarıyla sona erdiği duyuruldu. Bakanlıktan yapılan yazılı açıklamada, kararda yer alan tüm hükümler ile İran’ın nükleer programına yönelik sınırlamaların ve ilgili mekanizmaların geçerliliğini yitirdiği belirtilerek, "2231 sayılı kararın süresinin dolmasıyla birlikte İran’ın nükleer meselesi BMGK gündeminden çıkarılmalı ve İran’ın barışçıl nükleer programına, Nükleer Silahların Yayılmasının Önlenmesi Antlaşması’na taraf diğer nükleer silahsız ülkelerle aynı şekilde muamele edilmelidir" denildi. "İran’ın yükümlülüklerini ihlal ettiğine dair hiçbir rapor yayımlanmadı" Açıklamada, İran’ın nükleer faaliyetlerinin BMGK gündemine alınmasının amacının programın barışçıl niteliğinden emin olunması ve askeri amaç taşımadığının garanti altına alınması olduğu hatırlatılarak, "Bu hedef tamamen gerçekleşmiştir.

Uluslararası Atom Enerjisi Ajansı (UAEA) tarafından aksi yönde hiçbir rapor yayımlanmamış, Avrupalı taraflar İngiltere, Fransa ve Almanya ile ABD’nin baskılarına rağmen İran’ın yükümlülüklerini ihlal ettiğine dair bir tespit yapılmamıştır" ifadeleri kullanıldı. "ABD ve Avrupa yükümlülüklerini yerine getirmedi" İran’ın nükleer anlaşma kapsamında ek yükümlülükler üstlenmesine rağmen haksız yaptırımlara maruz kaldığı vurgulanan açıklamada, "Buna karşın üç Avrupa ülkesi, Avrupa Birliği ve ABD, yaptırımların kaldırılmasına ilişkin taahhütlerini yerine getirmemiştir.

2231 sayılı kararda yer alan nükleer anlaşma çok taraflı diplomasinin önemli bir başarısıydı, ancak ABD’nin 2018’de sorumsuzca anlaşmadan çekilmesi ve Avrupa ülkelerinin yükümlülüklerini ihlal etmesi bu kazanımın değerini azaltmıştır" değerlendirmesinde bulunuldu. Avrupa’nın adımları ‘yasa dışı’ olarak nitelendirildi İngiltere, Fransa ve Almanya’nın, 2018 yılında anlaşmadan tek taraflı olarak çekilen ABD’nin baskısıyla hareket ettiği ve anlaşmadaki uyuşmazlık çözüm mekanizmasını kötüye kullanarak BMGK’nın süresi dolmuş kararlarını yeniden yürürlüğe koyma girişiminde bulunduğu belirtilen açıklamada, bu adım yasa dışı olarak nitelendirildi. Açıklamada, "Bu üç ülkenin attığı adımlar, nükleer anlaşmayı sürekli ihlal eden taraflar olarak hiçbir şekilde meşru kabul edilemez. BMGK Sekretaryası da bu yasa dışı girişimleri onaylama veya tanıma yetkisine sahip değildir, bu yetki yalnızca Konsey’e aittir" denildi. BM’ye bilgi düzeltme çağrısı Bakanlık açıklamasında, Birleşmiş Milletler Genel Sekreteri Antonio Guterres’ten, İran’a karşı kaldırılmış kararların yeniden yürürlüğe konulduğuna dair BM internet sitesinde yer alan bilgilerin derhal düzeltilmesi ve BM Güvenlik Konseyi’nin hukuki ve idari işleyişinde daha fazla karışıklık yaşanmasının önlenmesi talep edildi. Açıklamada ayrıca, "İran, tüm BM üyesi ülkelerin İngiltere, Fransa ve Almanya’nın ABD ile birlikte ileri sürdüğü, İran’a yönelik kaldırılmış BM yaptırımlarının yeniden yürürlüğe girdiği yönündeki iddialara hiçbir şekilde itibar etmemesi gerektiğini vurgulamaktadır. BMGK, 2231 sayılı kararın süresini uzatma ya da eski yaptırımları geri getirme yönünde herhangi bir karar almamıştır.

Bu nedenle tüm ülkeler, bu iddialara hukuki geçerlilik tanımamalı ve 2231 sayılı kararı süresi dolmuş bir karar olarak kabul etmelidir" ifadeleri yer aldı. İsrail ve ABD’nin saldırılarına tepki İsrail ve ABD’nin İran’ın toprak bütünlüğü, egemenliği ve nükleer tesislerine yönelik saldırılarının da kınandığı açıklamada, "İran’ın nükleer programı tamamen barışçıldır. İsrail rejimi ve ABD’nin İran’ın denetim altındaki nükleer tesislerine saldırması, diplomasinin ruhuna ihanet ve uluslararası hukuka ağır bir darbedir. Bu saldırılar, ABD ile yürütülen diplomatik müzakereler sırasında gerçekleşmiştir. Ayrıca UAEA ile imzalanan Kahire Mutabakatı çerçevesinde iş birliğini yeniden tesis etme yönündeki çabalarımız, üç Avrupa ülkesinin anlaşmadaki uyuşmazlık çözüm mekanizmasını kötüye kullanarak sergilediği sorumsuz tutum nedeniyle engellenmiştir" denildi.