İşsizlik maaşı, sigortalı işçilerin işsiz kaldıkları dönemde belirli süreyle gelir desteği almasını sağlayan bir ödenektir. Bu maaşın süresi, kişinin son üç yıl içinde Sosyal Güvenlik Kurumu’na (SGK) bildirilen prim gün sayısına göre belirlenmektedir. Uygulamaya göre, son üç yılda SGK’ya bildirilen prim gün sayısı 600 ile 899 gün arasında olan sigortalılara altı ay, 900 ile 1.079 gün arasında olanlara sekiz ay, 1.080 gün ve üzeri olanlara ise on ay süreyle işsizlik maaşı ödenmektedir.
Askerlik nedeniyle işten ayrılan ve vatani görevini yaptıktan sonra iş bulamayanlar da işsizlik maaşı alırlar. Tabii bunun için yine işten ayrılma tarihi itibarıyla son üç yıl içinde en az 600 gün prim ve son 120 gün sigortalı çalışma koşulunun sağlanması gerekir.
Son yıllarda bedelli askerlik yaygınlaştı. Bedelli askerlik yapanlar artık fiilen silah altına alındıkları için bedelli askerlik nedeniyle işten ayrılanlar da askerlik dönüşü işe girinceye kadar işsizlik ödeneğinden yararlanırlar.
Türkiye İş Kurumu (İŞKUR), işsizlik maaşı için başvuran kişiye maaş bağlanıp bağlanmayacağına SGK’ya bildirilen işten çıkış koduna bakarak karar verir. İşten çıkış kodu SGK’ya işveren tarafından bildirilir. Askerlik nedeniyle işten ayrılanların işten çıkış bildiriminin (12) kodu ile yapılması gerekir. Askerlik dönüşü olası bir işsizlik durumunda işsizlik ödeneği alabilmek için işten çıkış koduna dikkat edilmelidir.
İşveren işten çıkış kodunu yanlış bildirmişse işçinin işsizlik ödeneği alabilmek için İŞKUR’a belge sunması gerekir. Bu belgelerden birincisi işçinin işverene sunduğu askerlik gerekçesiyle iş sözleşmesini sona erdirdiğine dair yazıdır. Askerlik nedeniyle işten ayrılanlara kıdem tazminatı ödenmesi gerekir. İşverenin kıdem tazminatı ödediğine dair bordro veya banka dekontu da İŞKUR’a sunulmalıdır.
Askerlik dönüşü işsiz kalanların işsizlik ödeneği alabilmesi için, işten, askerliğe sevk tarihinden önceki 90 gün içinde ayrılmış olmaları gerekir. İşten ayrıldıkları tarih ile askere sevk tarihi arasında 90 günden fazla süre bulunanlar işsizlik ödeneği alamazlar.
Askerlik dönüşünde ise işsizlik maaşı için mücbir sebepler hariç 30 gün içinde İŞKUR’a başvuru yapılmalıdır. Başvuru süresinin 30 gün içinde yapılmaması halinde, işsizlik maaşı gecikilen süre kadar az ödenir.
İşsizlik maaşı almakta iken vatani görevini yapmak üzere silah altına alınanların maaşı askerlik süresi boyunca askıya alınır. Askerlik sonrasında İŞKUR’a başvurduklarında, başvuru yaptıkları tarih itibarıyla ödenek yeniden başlatılır.
Burada bir uyarı yapayım. İşsizlik ödeneği almakta iken askere gidenler, askere gidecekleri tarihi İŞKUR’a bildirmeyi ihmal etmemelidir. Aksi takdirde, askerlik sırasında hesaplarına yatırılan işsizlik maaşını faiziyle iade etmek zorunda kalırlar.
Askerlik gerekçesiyle 90 gün önce işten ayrılan ancak, sağlık veya kendisinin kasıt ve kusurundan kaynaklanmayan diğer nedenlerle askere gidiş tarihinin üç aydan daha fazla süreyle ertelenmesi halinde de işsizlik maaşı almak mümkündür. İşten ayrılış tarihi ile ertelemeye sebep olunan nedenin oluştuğu tarih arasında geçen dönem “mücbir süre” olarak kabul edilir ve işten ayrılış tarihinden geçerli olarak ödeme yapılır.
Askerliğini yaparken hastalanarak rapor almak suretiyle erken terhis edilenler için 30 günlük süre bu şekilde terhis edildikleri tarihte başlar. Bu nedenle, normal askerlik süresinin bitmesi beklenmeden, terhis tarihinden itibaren 30 gün içinde başvurunun yapılması gerekir.