Türkiye genelinde etkili olan ve Şubat, Mart, Nisan aylarında üç kez yaşanan zirai don felaketi, tarım alanlarında büyük hasara yol açtı. 36 ilde ciddi zararların meydana geldiği bu doğal afet, yalnızca çiftçiyi değil, vatandaşın mutfağını da etkileyecek. Ürün rekoltesindeki düşüşle birlikte gıda fiyatlarında artış bekleniyor. Tarım yazarı Ali Ekber Yıldırım, tgrthaber.com’a yaptığı açıklamada "Ürün yoksa fiyat artar" diyerek zirai donun sofralara yansımasını ve piyasaya etkilerini değerlendirdi.
Türkiye, Şubat, Mart ve Nisan aylarında art arda üç kez etkili olan zirai don felaketiyle sarsıldı. Ülke genelinde 36 ilde ekili-dikili tarım alanlarını etkileyen doğa olayı, hem üreticiyi hem tüketiciyi zor durumda bırakacak gibi görünüyor. tgrthaber.com Ekonomi Editörü İrem Çınar’a konuşan Tarım yazarı Ali Ekber Yıldırım, yaşanan don olaylarının gıda fiyatlarına yansımasından ihracata kadar birçok alanda zincirleme etkiler doğuracağını belirtti.
İlk olarak 21-25 Şubat tarihleri arasında Adana, Mersin ve Hatay’da narenciye ürünleri ile sert çekirdekli meyveleri vuran don felaketi, Mart sonunda bu kez Manisa ve Ege Bölgesi’ndeki üzüm bağlarında büyük zarara yol açtı. Ancak en yıkıcı etki 9-13 Nisan tarihleri arasında yaşandı. Türkiye genelinde etkili olan bu son don dalgası, Malatya ve Elazığ’daki kayısı bahçelerinden, Karadeniz’deki fındık üretim alanlarına, İç Anadolu’daki elma üreticilerinden Trakya’daki tarla bitkilerine kadar pek çok ürünü etkiledi.
Yıldırım’a göre, bu denli geniş bir alanda bu kadar çok ürünün etkilenmesi, gıda fiyatlarında ciddi artışlara neden olacak. "Ürün yoksa fiyat artar" diyen Yıldırım, "Özellikle üzüm, fındık ve kayısı gibi ihracat kalemlerinde yaşanacak arz daralmasının sadece iç pazarı değil, ihracat pazarlarını da etkileyeceğini vurguladı.
"Bazı yerlerde "İthalatımız çok artacak." gibi ifadeler görüyorum diyen Yıldırım "Bu durumdan en çok etkilenecek ürünler arasında üzüm, kuru üzüm gibi tarım ürünleri var. Özellikle Manisa ağırlıklı olmak üzere İzmir çevresinde bu ürünlerin üretimi yoğun şekilde yapılmakta. Üzüm, fındık, kayısı gibi ürünlerde Türkiye hem üretimde hem de ihracatta dünyada ilk sıralarda yer alıyor. Bu nedenle, bazı ürünleri ithal etmemiz zaten mümkün değil. Çünkü hali hazırda bu ürünlerin üretimi bizde fazlasıyla var. Örneğin, fındığı başka nereden alabilirsiniz? Belki Azerbaycan veya Gürcistan gibi ülkeler düşünülebilir ama oradaki üretim durumu da çok net değil. Dolayısıyla bu konu, Türkiye açısından özellikle tüketici boyutunda fiyatların artması, ürünlerin daha yüksek fiyata alınması ya da bazı ürünlerin bulunamaması gibi sonuçlar doğurabilir." dedi.
Zirai don sadece üreticiyi değil, sanayiciyi ve ihracatçıyı da zora sokacak. Hammadde temininde sıkıntı yaşanması, üretimi sekteye uğratabilir. Elinde kalan ürün için alım yarışına girecek olan ihracatçı ise, maliyet artışıyla karşı karşıya kalacak. Bu da zincirin sonunda tüketiciye zam olarak yansıyacak.
Zararın boyutunu belirlemek için TARSİM’in hasar tespit çalışmaları devam ederken, en büyük sorunlardan biri üreticilerin düşük sigortalılık oranı. Özellikle üzüm ve kayısı üretiminde bu oran yüzde 10 seviyelerinde. Yıldırım, "Zirai don sigortası zorunlu değil, üretici birkaç yıl felaket yaşamayınca sigorta yaptırmıyor" diyor. Sigortası olmayan üreticiler içinse tek çözüm, devletin bölgeyi afet alanı ilan etmesiyle sağlanan destekler olduğu belirtildi.
Böyle bir durumda, afet yasası çerçevesinde gelir kaybı yüzde 40’ı aşan üreticilere destek verilebiliyor. Ancak bunun için önce zararın resmi olarak tespit edilmesi, ardından da ilgili bölgenin afet bölgesi ilan edilmesi gerekiyor. Yıldırım, kayısıda Malatya, fındıkta Ordu-Giresun, narenciyede Akdeniz bölgesi ve elmada İç Anadolu’nun mutlaka bu kapsama alınması gerektiğini dile getirdi.
Devletin üreticiye tohum, gübre, mazot gibi destekler sağlaması kısa vadede yeni ekimlere olanak tanıyabilir. Ancak meyve ağaçlarında bu mümkün değil. Don nedeniyle zarar gören çok yıllık bitkilerde üretim düşüşü önümüzdeki yıl da sürebilir. Bu da tüketicinin uzun vadede daha yüksek fiyatlarla karşılaşması anlamına geliyor.
Son 3 ayda yaşanan zirai donlardan il bazında en çok etkilenen ürünler:
Malatya: Kayısı ve diğer tüm meyveler
Manisa: Üzüm ve diğer meyveler
İzmir: Üzüm, erik ve diğer meyveler
Amasya: Elma, kiraz
Adana: Limon, narenciye, karpuz, sebzeler
Kahramanmaraş: Kayısı, ceviz, elma
Bursa: Nektarin, şeftali, erik, zeytin, incir, armut, kiraz
Hatay: Patates, narenciye
Niğde: Elma, kiraz
Karaman: Elma
Burdur: Ceviz, badem, kayısı
Mersin: Sert çekirdekli meyveler, karpuz, narenciye, sebze
Elazığ: Üzüm, kayısı, dut, ceviz
Tokat: Kiraz, şeftali, elma, ceviz
Ordu: Fındık
Giresun: Fındık
Sakarya: Fındık
Çorum: Ceviz
Konya: Meyve, buğday, kanola, erken ekilen şekerpancarı
Tekirdağ: Üzüm
İLGİLİ HABERLER
Google Play
App Store
Haberi Paylaş
17:17
YORUM YAZ