Trafik ışıklarında durduğunuzda motorun susması ve frenden ayağınızı çektiğinizde tekrar çalışması... Modern araçların neredeyse tamamında standart olan "Start-Stop" teknolojisi, kağıt üzerinde çevreci ve ekonomik görünse de, kaputun altındaki gerçekler biraz farklı. Ustalar, sıkışık trafikte sürekli devreye giren bu sistemin marş dinamosuna, aküye ve en önemlisi motor yataklarına verdiği zararın, tasarruf edilen üç kuruşluk yakıtı katbekat aştığını söylüyor. İşte Start-Stop sistemini kullanırken bilmeniz gereken maliyetli gerçekler.
Otomobil üreticileri, Avrupa Birliği'nin katı emisyon standartlarını (Euro 6 ve sonrası) yakalayabilmek için araçlara Start-Stop sistemini entegre etmek zorunda kaldı. Fabrika verilerine göre bu sistem, şehir içinde %5 ile %10 arasında yakıt tasarrufu sağlıyor. Ancak bu veriler, laboratuvar ortamındaki ideal koşullar için geçerli. İstanbul, Ankara veya İzmir gibi "dur-kalk" trafiğinin işkenceye dönüştüğü şehirlerde, bir aracın dakikada 3-4 kez stop edip tekrar çalışması, mekanik parçalar üzerinde ciddi bir stres testi oluşturuyor. 2025 yılı yedek parça ve işçilik fiyatları göz önüne alındığında, elde edilen bir depo yakıt tasarrufu, erken biten bir akü veya bozulan bir marş motoru masrafının yanında devede kulak kalabiliyor.
Standart bir otomobilin marş motoru, ömrü boyunca yaklaşık 50.000 kez çalışmak üzere tasarlanmıştır. Bu, normal bir kullanıcı için 10-15 yıllık bir süreye tekabül eder. Ancak Start-Stop sistemine sahip araçlarda, marş motoru günde yüzlerce kez çalışabilir. Üreticiler bu araçlar için "güçlendirilmiş" marş motorları kullansa da, fizik kuralları değişmez.
Her marş basma anı, dişliler arasında bir sürtünme ve elektrik sisteminde yüksek bir akım çekilmesi demektir. Sıkışık trafikte her 10 saniyede bir devreye giren marş motoru, aşırı ısınır ve kömürlerini çok daha hızlı tüketir. Start-Stop'lu bir aracın marş motoru arızalandığında, değişim maliyeti standart araçlara göre 3-4 kat daha pahalıdır.
Start-Stop sisteminin en büyük gider kalemi şüphesiz "Akü"dür. Bu araçlarda standart sulu aküler kullanılamaz. Sistemin sürekli enerji ihtiyacını karşılamak ve hızlı şarj olabilmek için EFB (Enhanced Flooded Battery) veya AGM (Absorbent Glass Mat) tipi özel aküler kullanılır.
2025 fiyatlarıyla standart bir 72 amper akü 3.500-4.000 TL bandındayken, aynı amperdeki bir AGM Start-Stop aküsü 9.000-11.000 TL civarındadır. Ve ne yazık ki Start-Stop sistemi, aküyü sürekli "doldur-boşalt" döngüsüne soktuğu için, bu pahalı akülerin ömrü de standart akülerden daha kısa olabilmektedir. Yani yılda tasarruf ettiğiniz 2.000 TL'lik yakıt parası, 3. yılda akü değişimine gittiğinde fazlasıyla cebinizden çıkar.
İşin en kritik boyutu ise motorun içindeki aşınmadır. Bir motorun en çok aşındığı an, "ilk çalışma" anıdır. Çünkü motor durduğunda, yağ kartere süzülür ve pistonlar ile silindir duvarları arasındaki yağ filmi incelir.
Start-Stop sistemi motoru kapattığında yağ basıncı sıfıra düşer. Tekrar çalıştırıldığında, yağ pompası yağı en üst noktaya basana kadar geçen o milisaniyelik sürede "kuru sürtünme" (metal metale temas) gerçekleşir. Mühendisler, motor yataklarında kullanılan özel kaplamalarla (polimer) bunu minimize etmeye çalışsa da, günde 100 kez tekrarlanan bu işlem, motor yataklarının (krank ve kol yatakları) ömrünü uzun vadede kısaltır. Özellikle turbo beslemeli araçlarda, turbonun yağlanması kesildiği için, dur-kalk sonrası ani gazlamalar turboya zarar verebilir.
Peki, bu sistemi hiç mi kullanmamalıyız? Uzmanların önerisi "Bilinçli Kullanım" yönünde. Start-Stop sistemi, trafik ışıklarında 30 saniye ve üzeri beklemelerde (kırmızı ışık sayacı varsa) gerçekten faydalıdır ve motoru soğutmaya yardımcı olur.
Ancak "Dur-Kalk" trafiğinde, yani aracın 2 metre gidip durduğu, bekleme süresinin 3-5 saniye olduğu durumlarda, sisteme müdahale etmek gerekir. Araca bindiğinizde Start-Stop'u kapatma tuşuna basmak veya sıkışık trafiğe girdiğinizde sistemi devre dışı bırakmak, aracınızın sağlığı için en doğru hamledir.
Yapılan bağımsız testler, Start-Stop sisteminin rölantideki yakıt tüketimini engellediği için ortalama bir sürüşte 100 kilometrede yaklaşık 0.4 ile 0.8 litre arasında tasarruf sağladığını göstermektedir. Bu, yıllık 15.000 km yapan bir sürücü için güncel yakıt fiyatlarıyla yılda yaklaşık 4.000 - 5.000 TL'lik bir kazanç demektir.
Karar tamamen sürücünüze kalmış: Yılda 5.000 TL yakıt tasarrufu yapmak mı, yoksa motor, marş ve akü ömrünü koruyarak sanayi riskini azaltmak mı? Çoğu deneyimli sürücü ve usta, özellikle yoğun trafikte bu tuşa basıp sistemi kapatmayı tercih ediyor.
Google Play
App Store