Dizlerinizi bükerken, merdiven çıkarken ya da yürürken duyduğunuz hafif çıtırdama, gıcırdama ya da sürtünme sesine tıpta “diz krepitusu” adı veriliyor. Araştırmalar, bu durumun oldukça yaygın olduğunu gösteriyor. 36 binden fazla kişinin incelendiği 103 çalışmada, toplumun yüzde 41’inde dizlerden ses geldiği tespit edildi.
Bilim insanları dizlerdeki bu sesin kesin nedenini hâlâ tam olarak bilmiyor. Olası açıklamalar arasında eklem kıkırdaklarının yıpranması, tendonların kemik üzerinde hareket etmesi veya eklem sıvısındaki küçük gaz kabarcıklarının patlaması bulunuyor. Yani bu durum çoğu zaman normal bir süreç olabilir.
Toplumda yaygın bir inanış, dizlerden gelen sesin eklemde hasar ya da erken dönem kireçlenme (osteoartrit) belirtisi olduğudur. Ancak bu doğru değil. Nitekim ağrısı olmayan ve hiç diz yaralanması geçirmemiş kişilerin yüzde 36’sında da diz krepitusu görülüyor.
Öte yandan, kireçlenmesi olan kişilerde bu ses çok daha sık rastlanıyor. Örneğin osteoartrit hastalarının yüzde 81’inde dizlerde ses olduğu saptanmış. Buna rağmen yapılan uzun dönemli çalışmalarda, yalnızca diz sesi olan kişilerin büyük bölümünde ilerleyen yıllarda eklem hastalığı gelişmediği ortaya kondu.
Gençlerde de dizlerden ses gelmesi olağan bir durum. Özellikle diz yaralanması veya cerrahi müdahale sonrası bu ses daha sık görülüyor. Araştırmalara göre, böyle bir durumda kısa vadede kıkırdak hasarı riski artsa da, uzun vadede bu durum daha kötü bir iyileşme ya da ciddi eklem hastalıkları anlamına gelmiyor.
Eğer dizlerinizden gelen ses ağrı, şişlik, kilitlenme, dengesizlik, hareket kısıtlılığı ya da eklemde kızarıklık gibi belirtilerle birlikteyse, bir uzmana başvurmanız öneriliyor. Doktorunuz fizik muayene ile diz eklemini değerlendirebilir, gerekirse fizyoterapi, egzersiz, kilo kontrolü veya antiinflamatuar ilaçlar önerebilir.
Ne yazık ki diz krepitusunun kendisine yönelik özel bir tedavi bulunmuyor. Ancak düzenli egzersiz yapmak, kasları güçlendirmek ve sağlıklı bir kiloda kalmak, diz sağlığını korumak için en etkili yöntemler olarak öne çıkıyor.
Kısacası, dizlerinizden gelen ‘çıt’ sesleri tek başına genellikle endişe verici bir durum değil. Ağrı ya da başka şikâyetler eşlik etmiyorsa, günlük hareketlerinize ve egzersizlerinize devam edebilirsiniz.