Akdeniz 5,5 milyon yıl önce yüzde 70'ini kaybetmiş! Bilim insanları sebebini buldu
Bilim insanları, 5,5 milyon yıl önce gerçekleşen "Messinian Tuzluluk Krizi" sırasında Akdeniz'in su seviyesinin iki aşamalı bir süreçle yüzde 70 oranında buharlaşarak dramatik şekilde düştüğünü keşfetti. Bu durumun sebebini de açıkladılar.
Yaklaşık 5,5 milyon yıl önce, Akdeniz'in neredeyse dörtte üçünün buharlaşarak havaya karıştığı tespit edildi. Bilim insanları, tarihte "Messinian Tuzluluk Krizi (MSC)" olarak bilinen bu olaya neyin neden olduğunu açıklayan yeni bir araştırma yayınlandı. Yeni çalışmaya imza atan uluslararası ekibe göre, bu aşırı buharlaşma olayı aslında iki aşamada gerçekleşmiş.
Araştırmacılar, deniz dibinde biriken tuzdaki klor izotoplarını analiz ederek ve sayısal modeller ve simülasyonlar oluşturarak, Akdeniz'in suyunun yüzde 70'inin ne zaman, nerede ve nasıl kaybolduğunu ortaya çıkardılar.
"AKDENİZ'İ İKİYE BÖLEREK AFRİKA İLE AVRUPA ARASINDA BİR KARA KÖPRÜSÜ OLUŞTURDU"
İlk aşama, Akdeniz ile Atlantik Okyanusu arasında, Cebelitarık Boğazı'nın üzerinden 35 bin yıllık kısıtlı su akışını kapsıyor. Deniz suyu tatlı suyla yenilenemediği için bu kısıtlama Akdeniz'de tuz birikimini ve suyun buharlaşmasını hızlandırdı. İkinci aşamada, sonraki 10 bin yıl boyunca Akdeniz tamamen izole edildi ve tüm süreç hızlandı.
Fransız Ulusal Bilimsel Araştırma Merkezi'nden (CNRS) Dünya sistemi bilimcisi Giovanni Aloisi liderliğindeki araştırmacılar, bazı bölgelerde su seviyelerinin 2,1 kilometreye kadar düştüğünü tespit etti. Ekip, 2. aşamada su çekildikçe Sicilya Boğazı'nın karşısındaki su altı sırtının açığa çıktığını ve Akdeniz'i ikiye bölerek Afrika ile Avrupa arasında bir kara köprüsü oluşturduğunu belirledi.
Bu da deniz seviyesindeki en büyük düşüşlerin yaşandığı Doğu Akdeniz'de daha hızlı buharlaşma oranlarına yol açtı. Ve tuz yataklarının çoğu bu iki evrede de bulunmuştur. Bilim insanları MSC'nin nasıl ortaya çıktığını ve Akdeniz'in Atlantik'ten tamamen koptuğunda gerçekleşip gerçekleşmediğini uzun süredir tartışıyorlar.
Bu yeni çalışma ise her iki düşünce ekolünün de haklı olduğunu, yani bunun iki aşamalı bir süreç olduğunu öne sürüyor.
Araştırmacılar Akdeniz'in neden izole olduğunu derinlemesine incelemiyorlar, ancak geç Miyosen dönemi yoğun ve dramatik tektonik faaliyetlerin yaşandığı bir dönemdi. MSC'nin kendisi, yüzey kabuğu üzerindeki basınç arttıkça ve çevredeki alanlar kurudukça daha da fazla kargaşaya neden olmuş olabilir.
Günümüzde Cebelitarık Boğazı, MSC'nin 1. aşaması sırasında olduğundan çok daha geniş ve derindir. Atlantik Okyanusu ile bu bağlantı olmasaydı, bugün Akdeniz'in deniz seviyesinin her yıl yaklaşık yarım metre düşeceği tahmin ediliyor.
Sonunda, Zanclean sel olayı MSC'nin etkisini tersine çevirdi. Ancak yeni çalışma sadece Akdeniz'e değil, tarihin bu biçimlendirici döneminde tüm bölgedeki değişikliklere dair değerli bilgiler sunuyor. Araştırmacılar, "Sonuçlarımız Akdeniz bölgesinin ve ötesinin biyolojik, jeolojik ve iklimsel evrimi için daha geniş çıkarımlara sahip" diye yazdı.
Çalışmanın detayları Nature Communications dergisinde yayımlandı.
