Teknoloji hayatı kolaylaştırırken, dijital bağımlılık sessiz bir salgın gibi yayılıyor. Uzmanlar, özellikle gençlerde sosyal medya, oyunlar ve yapay zekâ kullanımına bağlı gelişen yeni nesil bağımlılıklara karşı aileleri uyarıyor. İnternet, yapay zekâ, sosyal medya ve çevrim içi oyunlar modern yaşamın ayrılmaz parçaları haline geldi. Ancak bu dijitalleşme rüzgârının gölgesinde büyüyen ciddi bir sorun artık görmezden gelinemiyor: dijital bağımlılık. Uluslararası Sanayici İş Kadınları Derneği (USİKAD) Danışma Kurulu Üyesi, akademisyen ve teknoloji uzmanı Ecehan Ersöz, bu bağımlılığın yalnızca bir teknoloji sorunu değil, aynı zamanda bir davranışsal sağlık sorunu haline geldiğine dikkat çekti.
Teknolojinin insanlık tarihinde çığır açan bir devrim yarattığını belirten Ecehan Ersöz, şunları söyledi: “Teknoloji bilgiye erişimi demokratikleştirdi, sınırları kaldırdı, üretimi hızlandırdı. Ama her ışığın bir gölgesi vardır. Artık sabahları ekranla uyanıyor, geceleri bildirim kontrol ederek uyuyoruz. ‘Kaçırma korkusu’ yerini ‘kendi hayatını unutma’ hâline bırakıyor. Bugün geldiğimiz noktada teknoloji; bilgiye ulaşmak kadar, onun içinde kaybolmakla da ilgili. Sosyal medya, oyunlar ve çevrim içi platformlar bireylerin zamanını ve duygusal dengesini ele geçiriyor.”
Türkiye’de internet kullanım süresi günlük ortalama 7 saatin üzerinde. Sosyal medya için ise bu sürenin 3 saati aştığı görülüyor. Bu da dünya ortalamasının oldukça üzerinde. Bağımlılıkların artık yalnızca maddelerle değil, veri ve dijital alışkanlıklarla ölçüldüğüne dikkat çeken Ersöz, şunları kaydetti: “Sosyal medya, oyunlar, sürekli bildirimler… Beynin ödül sistemine doğrudan etki eden bir döngüden söz ediyoruz. Her bildirim bir ödül, her beğeni bir onay, her yeni içerik bir kaçış kapısı. Beyin bu dijital döngüye öyle alışıyor ki, gerçek dünyadaki başarıların yerini sanal zaferler alıyor.”
Özellikle genç bireylerin bu sistemin etkisine daha açık olduğunu belirten Ersöz, 2025 yılında yapılan araştırmalara göre sosyal medya kullanımının gençlerin uyku düzenini bozduğunu, dikkat sürelerini kısalttığını ve psikolojik iyilik hâlini azalttığını ifade etti.
Özellikle çocuklar ve gençlerin bu döngüden en çok etkilenen gruplar arasında olduğunu vurgulayan Ersöz, oyun bağımlılığı konusunda aileleri uyardı: “Bir zamanlar çocuklar bisiklet tekerleğinin dönüşüyle mutlu olurdu. Bugün bu mutluluk, bir ekranda seviye atlamakla ölçülüyor. Oyun mekanikleri tıpkı bir ödül sistemi gibi kurgulanıyor. Dopamin salgılanıyor, ‘bir görev daha’ diyerek zaman algısı kayboluyor.” Dünya Sağlık Örgütü (DSÖ) de bu durumu ciddiye alıyor. Oyun oynama bozukluğu artık resmî olarak tanımlanan bir sağlık sorunu.
Dijital bağımlılık yalnızca sosyal medya ve oyunlarla sınırlı değil. Yapay zekâ da artık bu zincirin bir halkası haline gelmiş durumda. Dijital bağımlılığın yükselen türlerinden birinin yapay zekâ ile aşırı etkileşim olduğunu belirten Ersöz, şöyle konuştu: “Sabah uyanır uyanmaz ChatGPT’ye gün planı soranlar, Midjourney olmadan tasarım yapamayanlar, duygusal konuşmalarını yapay zekâ asistanlarına yapanlar var. Bu etkileşim, beyinde ödül sistemini uyarıyor ve bağımlılığa zemin hazırlıyor. Yapay zekânın bir üretim aracı olmaktan çıkıp bir karar ortağı ya da duygusal eşlikçiye dönüşmesi, zihinsel tembelleşme ve eleştirel düşünme becerisinde gerilemeyle sonuçlanabiliyor.”
Çözümün ekranları tamamen kapatmak değil, bilinci açmak ve dengeyi kurmak olduğunu vurgulayan Ersöz, “Ailelerde dijital dengeyi kurmak için çocukla çatışmadan konuşmak gerekiyor. ‘Yine mi telefondasın?’ yerine ‘Bugün ne izledin, hangi oyunu oynadın?’ sorusu gerçek farkı yaratır,” dedi. Ersöz, ebeveynin teknolojiyle kurduğu ilişkinin çocuğun davranışlarını doğrudan etkilediğine de dikkat çekti.
Dijital dünyada kaybolan bireylerin gerçek dünyayla bağlarını yeniden kurabilmesi için bireysel farkındalık ve toplumsal bilinç çağrısı yapan Ecehan Ersöz, sözlerini şöyle tamamladı: “Çocuklarımız ekranların değil, hayatın sesine kulak versin. Parmakları sanal dünyaya değil, hayata dokunsun. Çünkü insanın elindeki en büyük güç, hâlâ kendi iradesidir.”
Google Play
App Store
Haberi Paylaş
15:36
İLGİLİ HABERLER
YORUM YAZ