ABD’de yeni mali yılın başlamasına saatler kala Kongre bütçe üzerinde uzlaşmaya varamadı. Bu gelişmeyle birlikte federal hükümetin finansmanı kesildi ve birçok kamu hizmeti durduruldu.
ABD hükümet kapanması, Kongre’nin 1 Ekim’de başlayıp 30 Eylül’de sona eren mali yıl için bütçeyi zamanında onaylamaması durumunda ortaya çıkar. Bu süreçte geçici bütçelerle finansman sağlanamazsa federal hükümet, harcama yetkisini kaybeder ve yalnızca “zorunlu” kabul edilen hizmetler devam eder. Sosyal Güvenlik ve Medicare gibi otomatik ödemeler yapılırken, “opsiyonel” harcamalar durur. Yaklaşık 2-3 milyon federal çalışanın yarısı maaşsız izne gönderilir, geri kalanlar görevlerine devam eder ancak maaşları bütçe geçene kadar ödenmez.
Kapanma dönemlerinde temel kabul edilen görevler sürdürülür. ABD ordusu, istihbarat kurumları, hava trafik kontrolü, sınır güvenliği, kamu hastaneleri ve hapishanelerdeki personel çalışmalarını sürdürür. Ancak ulusal parklar, müzeler, pasaport ve vize işlemleri, küçük işletme kredileri, öğrenci yardımları, gıda güvenliği denetimleri ve göçmenlik duruşmaları gibi birçok hizmet ya durur ya da ciddi şekilde yavaşlar. Bu nedenle kapanmanın süresi hem ekonomiyi hem de günlük yaşamı doğrudan etkiler.
Kripto paralar, doğrudan federal bütçe sürecinden etkilenmez ancak finansal piyasalardaki belirsizlikten dolayı volatilite yaşar. 2013 yılındaki kapanmada Bitcoin %14 değer kazanırken, 2018’de %6 düşüş kaydetmişti. 2025’te kapanmanın başlamasıyla birlikte Bitcoin, 114.000 dolardan 117.000 dolara yükseldi, ardından 113.000 dolara geriledi. Bu hareketlilik, piyasalardaki belirsizlikten kaynaklandı.
Kapanma sürecinde SEC ve CFTC gibi kurumların faaliyetleri durma noktasına gelir. Kripto piyasasına ilişkin düzenlemeler, onaylar ve yeni adımlar gecikir. Bu da piyasanın momentumunu olumsuz etkiler. Uzun kapanmalar, yatırımcı güvenini zedeleyebilir. Öte yandan, Fed’in faiz indirimlerini öne çekme ihtimali kripto için uzun vadede destekleyici bir etken olabilir.
ABD’de hükümet kapanmaları tarihsel olarak borsada sınırlı etki olmuştur. 1976’dan bu yana yaşanan kapanmalarda S&P 500 endeksi ortalama %0 değişim göstermiştir. 2018-2019’daki 35 günlük kapanma sırasında endeks %10,3 yükselmişti. Ancak kısa vadede kapanmalar, belirsizlik nedeniyle volatiliteyi artırır. 1 Ekim 2025’te S&P 500 vadeli işlemleri %0,2 düşüş gösterdi ve yeni halka arzlar (IPO) durduruldu çünkü SEC personelinin %91’i izne çıkarıldı.
Uzun süren kapanmalar ekonomik verilere erişimi geciktirir. Bu durum, Fed’in faiz kararlarını etkileyebilir. İş kayıplarının artması ve tüketici güveninin azalması borsayı baskı altına alabilir. Yine de piyasa genel olarak kapanmayı geçici bir sorun olarak görür ve uzun vadede toparlanma eğilimi gösterir.
Altın, belirsizlik dönemlerinde “güvenli liman” olarak öne çıkar. 2025 kapanmasında altın fiyatı 3.800 dolar/ons ile rekor kırdı. Hükümetin kapanmasıyla birlikte yatırımcıların güvenli varlıklara yönelmesi bu yükselişte etkili oldu.
Kapanmanın uzun sürmesi, altına olan talebi artırır. Tarihsel olarak bu tür dönemlerde altın fiyatları yukarı yönlü seyreder. 2025’te kapanma haberinin ardından altının yükselişini sürdürmesi, piyasalardaki risk algısının devam ettiğini gösterdi.
ABD hükümet kapanmalarının süresi belirsizdir. Geçmişte bazı kapanmalar 3 günden kısa sürerken, 2018-2019 döneminde 35 günle tarihin en uzunu yaşandı. 2025’te başlayan kapanmanın da birkaç gün ile haftalar arasında sürmesi olasılığı bulunuyor.
Kapanmanın sona ermesi için Kongre’nin yeni bir bütçeyi kabul etmesi gerekiyor. Anlaşmazlık devam ettikçe kapanma süresi uzuyor ve ekonomik etkiler büyüyor. Kısa vadede GSYİH’de %0,1 kayıp olurken, bir ayı aşan kapanmalarda bu kayıp %0,4’ü bulabiliyor.
Hükümet kapanınca “zorunlu” hizmetler dışındaki birçok faaliyet durduruluyor. Yaklaşık 750 bin federal çalışanın ücretsiz izne çıkarılması öngörülüyor. Askeri personel görevine devam ediyor ancak maaşlarını Kongre bütçe geçirmedikçe alamıyor.
Ulusal parklar, müzeler, pasaport ve vize işlemleri, öğrenci yardımları, konut kredileri ve gıda güvenliği denetimleri gibi hizmetler durma noktasına geliyor. Ayrıca ekonomik veri raporları yayımlanamadığı için piyasalar belirsizlik yaşıyor. Uzun kapanmalar, iş kayıplarını artırıyor ve tüketici güvenini azaltıyor.
Google Play
App Store
Haberi Paylaş
00:08
YORUM YAZ