Keto diyeti nedir sorusuna basitçe “çok düşük karbonhidrat (günlük 20-50 g net), yüksek yağ ve yeterli protein prensibiyle çalışan metabolik bir beslenme sistemi” cevabı verilebilir. Diyetin temel amacı, glikoz depolarını tükettikten sonra karaciğerin yağ asitlerinden keton üretmesini tetiklemek ve böylece beyne iletilen yakıtı glikoz yerine ketonlarla değiştirmektir. Enerji dalgalanmaları azaldığı için birçok kullanıcı odaklanma artışı ve tokluk süresinde uzama rapor eder. Ketojenik diyet nasıl yapılır sorusu ise planlı alışveriş, doğru yağ kaynaklarını seçme ve gizli şeker tuzaklarını ayıklama adımlarını içerir.
Birçok kişinin yağ yakımını hızlandırmak ve kan şekerini dengelemek için benimsediği ketojenik diyet nedir sorusunun yanıtı, aslında günlük makro dağılımında radikal bir değişiklikten ibaret: karbonhidratı minimuma indirip yağı ana enerji kaynağı hâline getirmek. Bu yaklaşım, vücudu “ketoz” denilen metabolik duruma sokarak yağ asitlerini keton cisimciklerine dönüştürmesini sağlar. Yüksek proteinli diyetlerle karıştırılsa da keto modeli, orta düzey protein ve yüksek sağlıklı yağ oranıyla öne çıkar; bu da uzun süre tok hissetmeye katkı verir. Market raflarında keto etiketli ürünlerin artması, “ketojenik yiyecekler nelerdir” merakını da büyütürken, kahve müdavimlerinin aklında “ketojenik diyette kahve içilir mi?” sorusu belirir.
Bu model, epilepsi tedavisinde 1920’lerden beri klinik olarak kullanılan yüksek yağlı terapötik diyete dayanır; güncel popülaritesi zayıflama ve insülin direnci yönetiminde görülür. Temel prensip, insülin hormonunu düşük seviyede tutarak lipolizi (yağ yıkımı) maksimize etmektir. Karbonhidrat kısıtlaması başladığında karaciğer 2-3 gün içinde keton üretir; kan betahidroksibütirat düzeyi 0,5 mmol/L’nin üzerine çıktığında kişi “nutritional ketosis”e girer. Bu sırada su ve elektrolit kaybı artacağı için sodyum-potasyum takviyesi önem kazanır.
Aşağıdaki listede net karbonhidratı çok düşük, yağ veya lif içeriği yüksek gıdalar bulunur:
Not: Meyvelerin çoğu fruktoz nedeniyle sınırlı tüketilir; avokado ve böğürtlen küçük porsiyonlarla tercih edilebilir.
Evet. Şekersiz filtre kahve veya espresso keto‐dostudur; hatta “bulletproof coffee” denen tarife göre kahveye 1 tatlı kaşığı tereyağı ve hindistancevizi yağı eklenerek sabah öğünü atlanabilir. Tatlandırıcı olarak eritritol veya stevia kullanılabilir; latte hazırlarken laktozsuz tam yağlı süt ya da badem sütü miktarı 100 ml’yi geçmemelidir.
KETON DENGESİ–1. GÜN
YAĞ ADAPTASYONU–2. GÜN
LİF VE ELEKTROLİT–3. GÜN
Bu üç günlük döngüyü 7-14-21 güne genişletirken sebze ve protein kaynaklarını rotasyona sokmak keton esnekliğini korur.