Milyonlarca kişi, "Ne zaman emekli olabilirim, emeklilikte ne kadar maaş alırım, aylığımı nasıl yükseltebilirim?" gibi soruların cevabını arıyor. SGK Uzmanı Özgür Erdursun ise bu sorulara çok net ve yol gösterici açıklamalarla cevap verdi. İşte detaylar...
Milyonlarca çalışanın en çok merak ettiği konular arasında "Ne zaman emekli olurum?", "Ne kadar emekli maaşı alırım?" ve "Emekli maaşımı nasıl artırabilirim?" gibi sorular yer alıyor. SGK Uzmanı Özgür Erdursun, Dünya Gazetesi’ndeki köşe yazısında bu sorulara cevap verdi.
Çalışanlar, emekli olduklarında ne kadar maaş alacaklarını e-Devlet üzerinden öğrenebiliyor. "4A Emekli Aylığı Hesaplama" sekmesine girildiğinde, o güne kadar ödenmiş primlere göre emekli olunduğunda alınacak aylık miktarı görüntülenebiliyor. Bu sistem sayesinde, çalışanlar SGK’ya bildirilen prime esas kazançların emekli maaşı üzerindeki etkisini de aylık olarak takip edebiliyor.
Emeklilik tarihi, sigorta başlangıç tarihine göre değişiyor. 8 Eylül 1999 öncesinde sigortalı olan EYT’liler, yaş şartı aranmadan, yalnızca prim gün sayısını tamamlayarak emekli olabiliyor. SSK kapsamında 5000 ile 5975 gün arasında prim yeterli oluyor. Yaştan emeklilikte ise kadınlar 58, erkekler 60 yaşında ve en az 3600 gün primle emekli olabiliyor.
Eksik prim günü olanlar bazı şartlar altında SGK’ya borçlanma yaparak emekliliğe hak kazanabilir. Ancak herkes bu haktan yararlanamıyor. Yalnızca belirli süreler için borçlanma yapılabiliyor. İşte borçlanılabilecek sürelerden bazıları:
Kendilerinin veya hak sahiplerinin yazılı talepte bulunmaları ve talep tarihinde 82 nci maddeye göre belirlenen prime esas günlük kazanç alt ve üst sınırları arasında olmak üzere, kendilerince belirlenecek günlük kazancın yüzde 32'si üzerinden hesaplanacak primlerini borcun tebliği tarihinden itibaren bir ay içinde ödemeleri şartı ile borçlandırılmakta ve borçlandırılan süreler sigortalılıklarına sayılmaktadır.
Ancak, 4857 sayılı Kanuna göre kısmi süreli iş sözleşmesi ile çalışan sigortalıların, 21 Şubat 2011 tarihinden sonraki kısmi süreli çalıştıkları aylara ait eksik sürelerine ilişkin genel sağlık sigortası primleri ödenmiş ise bu sürelere ait borçlanma tutarı yüzde 20 oranı üzerinden hesaplanır. Borcun tebliği tarihinden itibaren bir ay içinde ödenmemesi durumda söz konusu borçlanma geçersiz sayılmakta, bu sürelerin tekrar borçlandırılması halinde için ise yeni başvuru şartı aranmaktadır.
Sigortalılar ya da hak sahipleri, borçlanmak istedikleri sürelerin tamamını ödeyebilecekleri gibi, sadece bir kısmını da ödeme hakkına sahiptir. Kısmi ödeme yapılması durumunda, sadece ödenen miktara karşılık gelen gün sayısı kadar prim ödeme gün sayısı kazanılmış sayılır.
Borçlanılan süreler, sigorta başlangıcından önceki dönemlere aitse, bu durumda sigortalılık başlangıç tarihi borçlanılan gün kadar geriye götürülmektedir. Bu durum, emeklilik yaşını ve prim gün hesabını doğrudan etkileyebilir.
Milli Eğitim Bakanlığı'na bağlı kurumlarda, ek ders ücreti karşılığında görev yapan uzman ve usta öğreticiler de belli şartlar altında borçlanma hakkına sahiptir. 25 Şubat 2011 tarihinden önce bu statüde çalışanlar, ay içinde 30 günden eksik kalan sürelerini belgelendirmek şartıyla borçlanabilirler.
12 Eylül 1980 darbesi döneminde gözaltına alınan veya tutuklanan kişilerden, daha sonradan haklarında kovuşturmaya yer olmadığı ya da beraat kararı verilenler, bu süreçte geçen sürelerini de borçlanma kapsamında değerlendirebilirler. Bu sürelerin borçlanılabilmesi için durumun belgelenmesi yeterlidir.
Yukarıda belirtilen borçlanmalar, 5510 sayılı Kanunun 41. maddesi çerçevesinde değerlendirilir ve 4/A yani eski adıyla SSK kapsamında sayılır. Bu da borçlanılan sürelerin hangi sigortalılık statüsüne dahil edileceğini belirler.
9 Eylül 1999 ile 30 Nisan 2008 tarihleri arasında sigortalı olanların emeklilik yaşı ve prim günü sabittir. Kadınlar 58, erkekler ise 60 yaşında ve 7000 prim günü ile emekli olabilirler. Daha az prim günü olanlar içinse 4500 günle emeklilik mümkündür, fakat bunun için sigortalılık süresinin 25 yılı tamamlaması gerekir.
Yurt içi borçlanmalar: Günlük 277,39 TL üzerinden hesaplanır ve son ödenen prim statüsüne göre değerlendirilir.
Yurt dışı borçlanmaları: Günlük 390,08 TL üzerinden hesaplanır ve bu borçlanmalar Bağ-Kur (4/B) statüsüne sayılır.
Emekli maaşları, kişinin çalıştığı dönemde SGK’ya bildirilen prime esas kazançlara göre belirlenir. Bu nedenle işverenin, gerçek maaş üzerinden bildirim yapması emekli aylığı açısından büyük önem taşır.
Ancak 2008 yılında değişen emekli aylığı hesaplama sistemi sonrasında, asgari ücret ve asgari ücrete yakın maaşla çalışanların emekli aylıkları birbirine çok yakın hale gelmiştir. Asgari ücretin üç ile yedi buçuk katı arasında maaşla çalışanlar ise diğerlerine kıyasla bir miktar daha yüksek emekli maaşı alabilirler.
Google Play
App Store
Haberi Paylaş
09:49
İLGİLİ HABERLER
YORUM YAZ