SGK’ya yapılan başvurular, emeklilik, malullük, hizmet tespiti ve borçlanma gibi pek çok temel sosyal güvenlik hakkını ilgilendiriyor. Ancak bu süreçte yapılan en küçük bir ihmal, kişilerin haklı oldukları konularda ciddi kayıplar yaşamalarına neden olabiliyor.
Sosyal güvenlik uzmanı Özgür Erdursun, bugünkü yazısında Sosyal Güvenlik Kurumu’na (SGK) yapılan başvurularla ilgili “makul süre” kavramına dikkat çekti. Erdursun, bireylerin hak kaybı yaşamamaları için dava açma süresine özellikle önem vermeleri gerektiğini vurguladı.
Erdursun’un açıklamalarına göre, Yargıtay’ın yerleşik içtihatlarına göre SGK’ya yapılan başvuruların reddedilmesi ya da kurumun başvurulara cevap vermemesi (zımni ret) durumlarında, başvuru sahiplerinin “makul süre” içinde dava açmaları gerekiyor. Bu süre ise “3+3 ay” olarak tanımlanıyor.
Süreç şu şekilde işliyor: Başvuru yapıldıktan sonra SGK'nın yanıt vermesi için tanınan süre 3 ay. Eğer bu süre içinde herhangi bir yanıt verilmezse, başvuru zımni olarak reddedilmiş sayılıyor. Bu ret işlemine karşı dava açmak için başvuruyu takip eden ikinci 3 ayda dava açmak gerekiyor.
Toplamda 6 ay içinde dava açılmazsa, yargı yoluna gitme hakkı sona eriyor. Erdursun, vatandaşların çoğu zaman SGK’dan gelen sessizliği “işlem sürüyor” şeklinde yorumlayarak bu süreyi kaçırdıklarını belirtti. Ancak Yargıtay, bu belirsizliği ortadan kaldırarak SGK’nın 3 ay içinde cevap vermemesini açık bir ret sayıyor.
SGK’dan sıklıkla sözlü olarak “işlemleriniz değerlendiriliyor” gibi ifadelerle karşılaşan vatandaşlar, bu sözlere güvenerek dava açma süresini kaçırabiliyor. Erdursun, bu noktada uyarıda bulunarak SGK’dan resmi bir cevap alınmadıysa ve 3 ay geçtiyse, ikinci 3 aylık dava açma süresinin işlemeye başladığını hatırlattı.
Yurt dışı borçlanması yapanlar için de makul sürenin önemi büyük. Erdursun’un verdiği örneğe göre, kişi gerekli belgelerle SGK’ya başvurduğunda o günkü asgari ücretin yüzde 45’i oranında günlük borçlanma hakkı kazanıyor. Ancak kurum işlemleri uzatır, kişi beklemeye devam eder ve 3+3 aylık süre geçtikten sonra SGK’dan “evrak eksik” gerekçesiyle red cevabı alırsa, dava açma hakkını kaybediyor. Bu durumda yeni başvuruda güncel (ve muhtemelen daha yüksek) asgari ücret üzerinden borçlanmak zorunda kalınıyor.
Erdursun, SGK başvurularında takip, takvim ve bilinçli hareket etmenin önemini vurguladı. “Haklı olmak her zaman hak sahibi olmak anlamına gelmez” diyen Erdursun, süresi içinde dava açılmaması durumunda, kişinin haklı olduğu bir konuda hakkını kaybedebileceğini ifade etti.