GE Aerospace tarafından geliştirilen ve Atmospheric Test of Launched Airbreathing System (ATLAS) adı verilen yeni sistem katı yakıtlı ramjet motoru sayesinde ilk kez uçuşta denendi. Sistemin en büyük özelliği: hiçbir hareketli parçası bulunmamasına rağmen bir hava aracının hızını Mach 5'in ötesine taşıyabilmesi.
Hipersonik füzeler, ses hızının beş katından daha yüksek süratlere ulaşarak savaş alanında köklü bir değişim vadederken sivil havacılıkta da devrim yapabilir. Örneğin dünyanın bir ucundaki Londra'dan öbür ucundaki Sidney'e uçmak normalde 22 saatten fazla süren yorucu bir yolculuk yerine birkaç saatte tamamlanması mümkün.
Askeri alanda ise mevcut hava savunmalarını geçersiz kılma potansiyeli, stratejik dengeleri kökten değiştirecek ölçüde büyük. Çünkü hipersonik araçlar, savunma sistemleri tepki vermeden önce hedefi çoktan geride bırakabilecek hızlara erişebiliyor.
Teknolojinin en kritik aşaması, aracın hipersonik menzile çıkarılması. Bir kez o hıza ulaşıldığında araç, ya kendi motoruyla seyir yapabiliyor ya da Mach 5'in üzerinde süzülen bir platform gibi ilerleyebiliyor. ATLAS programı, bu eşiği aşabilmek için Katı Yakıtlı Ramjet (SFRJ) teknolojisini merkeze aldı.
Ramjet motorlarının çalışma prensibi ise farklı. İçine bakıldığında yalnızca boş bir tüp göze çarpıyor. Yerde çalıştırıldığında yakıt püskürse bile herhangi bir tepki alınamıyor. Çünkü ramjet, geleneksel jet motorlarından farklı bir mantığa dayanıyor.
Ticari yolcu uçaklarında kullanılan jet motorları, fanlar ve türbinler yardımıyla havayı sıkıştırıyor, yakıtla karıştırıyor ve yanma odasında ateşleyerek itki oluşturuyor. Ramjet motorları ise aynı işi tek bir farkla gerçekleştiriyor: Hiçbir hareketli parça kullanmıyor. Yüksek hızda ilerleyen aracın oluşturduğu basınç havayı kendiliğinden sıkıştırıyor ve ısıtıyor.
Fakat buradaki mühendislik zorluğu: aşırı ısınmayı kontrol altına almak. Çünkü hava, motor girişinde yavaşlatılmazsa oluşan ısı motoru eritecek kadar yüksek olabiliyor.
Basit ve hafif tasarımıyla ramjet motorları süpersonik uçuşlar için ideal olsa da tamamen hareketsiz olduklarını söylemek yanıltıcı. Sıvı yakıtı yanma odasına ileten bileşenler bulunuyor. GE Aerospace'in geliştirdiği yeni yaklaşım, sıvı yakıtı da ortadan kaldırıyor.
Yanma odasının iç yüzeyi, kauçuğu andıran katı hidrokarbon yakıtla kaplanıyor. Oksijen taşıyan katı roket yakıtı gibi değil; yalnızca yakıt var ve yanma için gerekli oksijen dışarıdan gelen havadan sağlanıyor. Yakıt yandıkça yüzey aşınıyor ve alttaki taze katman yanmaya devam ediyor.
ATLAS uçuş testleri için motor, Mach 2.2 hızına ulaşabilen bir F-104 Starfighter'a monte edildi. Gerçek uçuş koşullarında yapılan denemeler, rüzgar tünellerinin sağlayamadığı titreşimler ve ısıl gerilimler gibi faktörleri inceleme imkanı sundu. Test sırasında motor ateşlenmedi çünkü amaç yalnızca aerodinamik verileri toplamak ve koşulları gözlemlemekti.
Gerçek ateşleme, ilerleyen aşamalarda yapılacak serbest uçuş denemelerine bırakıldı.
Google Play
App Store
Haberi Paylaş
09:51
İLGİLİ HABERLER
YORUM YAZ