Astronomlar, evrenin en hızlı büyüyen kara deliklerinden birini keşfetti. NASA’nın Chandra X-ışını Gözlemevi ile yapılan incelemeler, kara deliklerin evrenin ilk dönemlerinde nasıl bu kadar kısa sürede devasa boyutlara ulaştığını anlamaya yardımcı olabilir.
RACS J0320-35 adı verilen bu kuasarın merkezinde, Güneş’in yaklaşık bir milyar katı kütleye sahip bir kara delik bulunuyor. Dünya’dan 12,8 milyar ışık yılı uzaklıkta olan bu dev, aslında evrenin doğumundan yalnızca 920 milyon yıl sonrasına ait bir görüntü sunuyor. Üstelik bu kara delikten yayılan X-ışını miktarı, evrenin ilk milyar yılı içinde gözlemlenen tüm kara deliklerden daha fazla.
Kuasarlar, tüm galaksileri gölgede bırakacak kadar parlak gök cisimleri. Bu ışıl ışıl enerjinin kaynağı ise kara deliğin etrafında dönen ve içine sürüklenen yoğun madde. RACS J0320-35 de aslında iki yıl önce fark edilmişti. Fakat asıl farkı oluşturan, 2023’te Chandra ile yapılan X-ışını gözlemleri oldu. Bu veriler, onu diğer kara deliklerden ayıran çarpıcı detayları gözler önüne serdi.
Chandra verilerine göre kara delik, bilim insanlarının “Eddington sınırı” dediği doğal limiti aşarak büyüyor. Normalde bu sınır, kara deliğe düşen madde ile dışarıya yayılan radyasyon basıncı arasında bir denge kuruyor. Yani kara delikler bundan daha hızlı büyüyemez diye düşünülüyordu. Ancak RACS J0320-35 bu kuralı adeta çiğniyor.
Araştırmacılar, kara deliğin her yıl 300 ile 3.000 Güneş kütlesi arasında büyüdüğünü tahmin ediyor. Eğer bu tempo başından beri devam ediyorsa, kara delik muhtemelen yüz Güneş kütlesinden küçük bir yıldızın çöküşüyle doğmuş olabilir. Bu da kara deliklerin oluşumu hakkında yeni teorilerin test edilmesi için eşsiz bir fırsat sunuyor.
Bir diğer dikkat çekici ayrıntı da kara deliğin çevresinde görülen parçacık jetleri. Işık hızına yakın bir hızla fışkıran bu jetler, kuasarlarda pek sık rastlanan bir özellik değil. Uzmanlar, bu olağanüstü büyüme hızının jetlerin oluşumunda rol oynamış olabileceğini düşünüyor.
Google Play
App Store
Haberi Paylaş
13:42
İLGİLİ HABERLER
YORUM YAZ