Emlak Katılım Tasarruf Finansman'ın 81 ilde faizsiz ev, iş yeri ve araç satın almayı sağlayacak sisteminin başlaması ile birlikte vatandaşlar faizsiz ev, iş yeri ve araç edinme sistemiyle ilgili haklarını ve projelerin detaylarını merak etmeye başladı. 6361 sayılı Finansal Kiralama, Faktoring, Finansman ve Tasarruf Finansman Şirketleri Kanunu ile Tasarruf Finansman Şirketlerinin Kuruluş ve Faaliyet Esasları Hakkında Yönetmelik vatandaşlar ile şirketler arasındaki sözleşmelerde mağduriyetlerin ortadan kaldırılması için iki tarafa da önemli haklar veriyor. Peki bu haklar neler? Vatandaş girdiği sistemde ne kadar korunuyor? Ödemelerini geciktirirse ya da sistemden çekilmek isterse hangi haklara sahip?
Tasarruf finansman sözleşmesi, belirlenen tutar ve vadeye göre konut, iş yeri ya da araç almak isteyen tüketiciye faiz kullanmadan finansman hakkı veren sağlayıcı firmaya ise müşterinin birikimlerini yönetme ve organizasyon ücreti alma yetkisi veren sözleşmeye deniyor.
Türkiye'de resmi olarak kabul gören 9 şirket bu alanda faaliyet gösterebiliyor. Bunlar Adil, Albayrak, Birevim, Emin Evim, Emlak Katılım, Fuzul, İmece, Katılımevim ve Sinpaş olarak listeleniyor.
Müşterilerin sistemden yararlanabilmek için sözleşme esnasında istenilen toplam tutarın belirli bir yüzdesi olarak belirlenen organizasyon ücretini ödemesi gerekiyor. Örneğin 5 milyon lira sözleşme tutarlı bir konut çekilişine girebilmek için yaklaşık 500 bin TL organizasyon ücreti ödenmesi gerekiyor. Sistem katılım ücreti olarak alınan bu meblağ alınacak konuta dahil edilmiyor. Başvurulan şirketin oluyor.
Vatandaşlar herhangi bir gerekçe sunmaksızın hak kaybına uğramadan 14 gün içerisinde cayma hakkını kullanabiliyor.
Cayma hakkını kullanan müşterilere en geç 14 gün içerisinde organizasyon ücreti dâhil tüm tutarın iade edilmesi gerekiyor. Ancak 14 günü geçiren cayma başvurularında şirket organizasyon ücretinin iadesini yapmazken, ödendiyse konut ya da araç taksit tutarını iade ediyor. İade başvurusunda bulunan kişiler şirket tarafından oyalandıklarını düşündüklerinde cayma dilekçelerini notere onaylatıp, cayma başvuru tarihini kayıt altına alabilir.
Müşterinin sözleşmede fesih hakkını kullanması durumunda tasarrufunun ve varsa tahakkuk etmiş getirisinin iadesi, iade talep tarihinden itibaren azami 6 ay içerisinde müşterinin göstereceği kendi adına açılmış banka hesabına yatırılmak zorundadır.
Çekilişlerin gruptaki müşteriler arasında haksızlık oluşturmayacak şekilde yapılması zorunlu olup sektör uygulamalarında çekilişlerin noter huzurunda ya da canlı yayında gerçekleştirilmesi uygulaması sıklıkla kullanılmaktadır. Ancak noter huzurunda yapılma zorunluluğu bulunmamasının mağduriyetlere neden olduğu düşüncesi bulunmaktadır.
Çekilişli sözleşmelerde müşteriler, çekiliş grubuna girdiği tarihten itibaren 5 ay geçmeden ve 5 tasarruf ödemesi yapmadan finansman ödemesi alamıyor. Aynı grup içerisinde birden fazla kişiye aynı ayda ödeme yapılması şeklinde çekiliş de düzenlenemiyor. Bu sebeple şirketlerle sözleşme imzalayan vatandaşların aylar hatta yıllarca kurada çıkmak için beklemesi gerekebiliyor. Kurada çıkma süresi ve garantisi gibi bir durum bulunmuyor. Ancak şirketler bir vade belirleyerek, en geç o vadede finansman ödemesi sözü verebiliyor.
Müşterinin sözleşme kapsamındaki tasarruf ödemelerini yerine getirmemesi durumunda, şirket tasarruf finansman sözleşmesinde yer alan hükümlere göre; müşterinin finansman ödemesini öteleyebilir veya sözleşmeyi sözleşmede belirlenen esaslar çerçevesinde tek taraflı olarak feshedebilir.
Vatandaşların bu şirketlere yaptığı ödemeler Devlet garantisinde bulunuyor. Tüm ödemeler bankalar üzerinden gerçekleştiği için anlık takiplerle koruyucu mekanizmalar devrede tutulurken, şirketin olası bir iflası ya da tasfiyesi durumunda ise devlet tarafından Tasfiye Komisyonu atanarak vatandaşların mağdur olmaları önlenebiliyor.